We kunnen veel van kinderen leren (Deel zeven)
door Sonja Van Den Bossche
Tekst: Edeltraud Konradt; Foto's: firmm
Er waren vragen naar de aanvallen van de dieren uit de mediaberichten. De orka is gevreesd en hij fascineert tegelijk. Zijn jachtmethodes zijn veelzijdig en sluw. Maar eerst naar de aanvallen: ja, ze bestaan, die interacties met boten. Daarover staat er in de blog van september 2024 een artikel op de firmm-website: De orka’s van het seizoen. Fascinerend en dus helemaal niet gevaarlijk.
- de karateslag: wordt vooral gebruikt bij haaien en roggen en bestaat uit twee delen: eerst wordt er een draaikolk onder het prooidier verwekt, die het naar het wateroppervlak drijft. Daarna volgt een gerichte slag met de staartvin, die de prooi bewusteloos maakt.
- een lokaas uitwerpen: uitgebraakte visstukjes op het wateroppervlak spuwen en vervolgens geduldig wachten tot een vogel de resten wil halen. Daarna gewoon toehappen.
- het eigen uithoudingsvermogen gebruiken: de blauwvintonijn is snel en wendbaar. Hier gebruikt de orka zijn uithoudingsvermogen om de vis uit te putten.
- een viscarrousel op gang brengen: viszwermen worden verdeeld en door omcirkelen steeds dichter bij elkaar gedreven. Daarna wachten de orka's op het juiste moment om met de staartvin toe te slaan. De geraakte, zinkende vissen worden door andere orka's gepakt.
- van de lijnen van de vissers stelen: komt alleen hier in de Straat van Gibraltar voor. Orka's cirkelen rond de vissersboten, totdat de vissers de tonijn die aan de lijn hangt, hebben opgehaald tot een diepte van 25 tot 20 meter. Dan duiken ze onder en bijten de vis van de vislijn. Precies onder de kop, want hij heeft geleerd dat de haak in de kop zit en zo zou hij zichzelf daaraan verwonden.
Nog algemene informatie over de orka:
Er zijn verschillende cultuurkringen:
Vis- en vleeseters. De orka's bij ons in de Straat van Gibraltar zijn viseters. Zoals jullie zeker weten, houden ze van blauwvintonijn.
Het zijn heel intelligente en sociale dieren en ze leren de taal van de roedel, hun jachttechnieken en methoden. De sociale regels in de roedel omvatten het delen van buitgemaakt voedsel en het zorgen voor zieke en oude leden. Het zijn de oudste vrouwtjes die zo'n familie leiden.
De kinderen hebben elk jaar andere, nieuwe vragen, die nog niet beantwoord zijn geworden.
Zo werd ik gevraagd:
Heel simpel gezegd zijn schepen vanbinnen hol en hebben ze een buikige vorm. Door de vorm van het schip (die evenveel water verplaatst als het schip zelf weegt plus de lading die het vervoert) ontstaat er een opwaartse kracht, die het schip op het water houdt.
Dolfijnen hebben een gladde huid, bedekt met een microbiële beschermlaag. Aanraken kan ze beschadigen en zo ziektes in de hand werken. Als de huid wordt opengescheurd (door sieraden of vingernagels), kunnen er infecties of bacteriën ontstaan. Het risico van ziekteoverdracht (bijv. infecties van de luchtwegen) van mensen op dolfijnen en omgekeerd is groot. De huid van dolfijnen is bovendien zeer gevoelig door hun zenuwuiteinden.
Dolfijnen zijn wilde dieren, geen gedomesticeerde dieren, en zouden ook als dusdanig moeten worden behandeld. Ze kunnen agressief zijn tegenover mensen en andere dolfijnen, wat tot verwondingen zou kunnen leiden bij het aanraken.
Ja, helaas; het gebeurt soms. In mei van dit jaar konden we een potvis spotten met een wond op de rug van ongeveer 40 cm breed en ongeveer 15 cm diep, die vermoedelijk werd veroorzaakt door een scheepsschroef. In de weken daarna zagen we hem af en toe; helaas werd zijn wond stilaan dieper en breder. Begin juni spoelde een dode vinvis aan vóór het voor Tarifa gelegen eiland. De doodsoorzaak is niet bekend. Helaas was er ook een ongeluk met een veerboot, waarbij een potvis werd overvaren. De walvis liep zo zware verwondingen daarvan op dat hij stierf.
Ja, dat kunnen ze. De potvis bijv. braakt amber uit (= een hard wasachtig product uit het darmstelsel van potvissen - Bron: Wiktionary). De onverteerbare delen zoals snavels van inktvissen en octopussen zitten vast in de amber. De darmen van individuele potvissen kunnen tot 400 kg amber bevatten. Zulke hoeveelheden leiden tot darmafsluiting en dat kan eindigen met de dood van de dieren. Als de potvis deze klomp ambergrijs uitbraakt, kan hij vele jaren in de zeeën drijven tot hij op het strand aanspoelt. (Bron: Wikipedia)
Walvispoep is uniek in het dierenrijk. Hij is roze tot helder oranje van kleur en tamelijk vloeibaar, zodat er zich wolkachtige sluiers op het water vormen. En winden laten, moeten ze ook, want overtollige gassen moeten ook ontsnappen bij zeezoogdieren. Walvisscheten maken trouwens ook geluid.
Walvisuitwerpselen zijn een goede meststof voor de zeeën en zijn ook goed voor onze planeet. De drollen helpen het fytoplankton om te groeien. Hoe meer fytoplankton er in de zee is, hoe meer CO2 er uit de atmosfeer wordt verwijderd en hoe meer zuurstof er wordt geproduceerd.