We kunnen veel van kinderen leren (Deel zes)
door Sonja Van Den Bossche
Eten orka’s blauwe vinvissen?
Tekst: Edeltraud Konradt; Foto's: firmm
Ik ben elk jaar verheugd over de kennis en interesse van de kinderen voor zeedieren.
In mijn lezing in april had ik een 5-jarige jongen, die met volle overtuiging vertelde dat
Ik heb de bewering eerst eens zelf onderzocht om te zien of ze klopt. Dat orka’s grote walvissen aanvallen en de kalveren van de moeder scheiden, om het kalf te verdrinken, was al bekend. Ze eten dan alleen de tong van het dier op. Tot nu toe werd verondersteld dat het hier niet om het voedsel gaat, maar om de kennis van de jachttechnieken, die aan de jonge dieren wordt doorgegeven.
Over deze mening van de jongen heeft mijn onderzoek het volgende opgeleverd:
Ja, het oordeel van het kind is juist. Wetenschappers hebben waargenomen hoe orka’s een volwassen blauwe vinvis in 2019 vóór Australië aanvielen, om hem te doden. YouTube toont daarvan een video onder de titel „14 Orka’s doden volwassen blauwe vinvis”. Ook het tijdschrift Stern publiceerde hierover een artikel.
Wat is een beuglijn?
De beugvisserij is een soort visserij in de industriële diepzeevisserij. Daarbij worden aan een uit kunststof vervaardigde hoofdlijn bijlijnen met veel aashaken uitgeworpen. Deze beugen kunnen tot 130 kilometer lang zijn en voorzien van meer dan 20.000 aashaken.
Hier in de Straat van Gibraltar hengelen de vissers er ook mee, maar ze zijn slechts ongeveer 1-2 km lang. Om tonijn te vangen, gebruiken ze echter speciale lijnen, ca. 120 meter lang, waarvan de onderkant aan een steen is bevestigd, net zoals één enkele vishaak met lokaas (vis of inktvis). Bij de Spaanse vissers komt de steen los van de lijn, als het aas de bodem heeft bereikt en de lijn zich spant. De Marokkanen hijsen de steen weer op, samen met de vangst.
Hebben walvissen melktanden?
Neen. Als walvissen en dolfijnen een tand verliezen, dan groeit er geen aan. Alleen de potvis heeft verscheidene tandheelkundige systemen, die ook kunnen regenereren. De krant „Die Welt” heeft daarover het volgende gepubliceerd:
Potvissen herstellen zelfs hun tanden zelf. (03/01/2003) De walvisonderzoeker G. Behrmann heeft in het kader van een project 50 verschillende fossiele tanden van potvissen onderzocht. Met zekerheid kan nu worden gezegd dat potvissen hun tanden zelf herstellen. Hun tanden hebben aan de buitenkant een ivoren laag, die een leven lang kan blijven groeien.
Als er door tandbederf een gaatje in de tand is ontstaan, vormt het ivoor een fijnmazig gaas daaroverheen. Dit gaas wordt langzaam gesloten. Bovendien zitten er onder elke tand in de kaak van de potvis nog ongeveer 200 heel kleine, zogenaamde tandkiemen. Ze worden geactiveerd, glijden naar buiten en worden in het netachtige dak geplaatst. Op deze manier worden gaten met een diameter van 5 cm weer gesloten.
Hoe diep duiken dolfijnen / walvissen?
Dat is niet eenvoudig te beantwoorden. Van tuimelaars vóór de Bahama’s werd nu bekend dat ze tot 1.000 meter diep duiken. De duikduur van de tuimelaars op de Bahama’s is weliswaar niet bekend.
Hier in de Straat van Gibraltar duiken de inheemse dolfijnen 8 tot 10 minuten op een diepte van 100 tot 200 meter. De potvis, die hier soms aanwezig is, duikt tot 900 meter diep, met een gemiddelde duikduur van 40 minuten. De vinvissen duiken in de Ligurische Zee tot ca. 450 meter diepte, met een duikduur van ongeveer 15 minuten.
Vallen de baleinen bij de baleinwalvissen ook uit en groeien ze daarna aan?
Neen, de baleinen vallen niet uit, breken niet af en groeien ook niet aan.
De hoornplaten die vanaf de bovenkaak van een baleinwalvis naar beneden hangen, worden baleinen genoemd. Baleinen bestaan uit de hoornsubstantie keratine, zoals menselijke vingernagels; ze worden ook walvisbaard genoemd. De baleinplaten liggen één tot drie centimeter uit elkaar, zijn omrand met harige vezels en vormen samen een soort zeef. Met behulp van de fijn gevederde baleinen filteren walvissen plankton, zoals bijvoorbeeld krill, uit het water.
Hoe groot zijn de hersenen van dolfijnen?
Het brein van een grote tuimelaar is qua grootte vergelijkbaar met dat van ons; in de anatomie zijn er verschillen: het heeft meer plooien aan de oppervlakte en de kleine hersenen zijn groter dan bij ons. Potvissen hebben de grootste hersenen in het dierenrijk, met een gewicht tot 9 kg. Vergeleken met de 1,5 kg bij de mens is het een veelvoud daarvan.
Dolfijnen zijn heel intelligent. Ze hebben een zelfbewustzijn en persoonlijkheid. Hun sociaal gedrag is zeer complex. Ze gebruiken tools, geven zichzelf individuele namen, treuren om hun doden, kunnen zelfs gedragingen soortoverschrijdend aannemen en gebruiken. (Bron: Wikipedia)
Waarom laat men dolfijnen in de dolfinaria lijden?
Dolfinaria zijn louter commerciële instellingen; met hun speciale aanbiedingen aan hun bezoekers, om dolfijnen te zien of dolfijnen te kunnen fotograferen, moet veel geld naar hun kassa’s vloeien.
De mensen beseffen vaak niet hoezeer de intelligente dieren moeten lijden in deze veel te kleine bassins, gevuld met chloorwater.
Weggerukt van hun familieleden en uit hun natuurlijke omgeving, moeten ze nu leven met vreemde dolfijnen, van wie ze de taal niet verstaan. Voorzien van voedsel dat ze niet lekker vinden, maar dat ze met acrobatische sprongen moeten verdienen, om aan de constante honger te ontsnappen.