We kunnen veel van kinderen leren (Deel vijf)
door Sonja Van Den Bossche
Tekst: Edeltraud Konradt; Foto's: firmm + zie referentiebronnen
Misschien heeft u toch al de andere blogs van deze reeks gelezen. Hier zijn de beste vragen van 2022:
Deze uitspraak kwam met volle overtuiging.
Nee, dat klopt niet.
Dinosaurussen waren al lang uitgestorven, toen heel wat hoefdieren 30-40 miljoen jaar geleden in het Eoceen begonnen te evolueren van landdieren naar zeezoogdieren.
Tonijnen zijn nauw verwant aan bonieten en makrelen en behoren tot de familie van de makreelachtigen (Scombridae) en dus tot de orde van de baarsachtigen (Perciformes) met ongeveer 10.000 soorten. Tonijnen kunnen over korte afstanden snelheden tot 80 km/u halen. Ze komen dicht bij de kusten en in de open zee voor, in waterdieptes tot 1.000 meter en leven in alle pooloceanen. Ze zijn sterk bedreigd, omdat hun bestanden wereldwijd tot 90 % zijn gedaald (Bron: WWF). Het zijn ver trekkende scholende vissen, die duizenden kilometers per jaar afleggen. Rode tonijnen (of ook blauwvintonijnen) hebben echter maar twee vaste paaiplaatsen, in de Golf van Mexico en in de Middellandse Zee.
Op de foto is de grootste in de Straat van Gibraltar levende gevangen tonijn te zien. Blauwvintonijnen kunnen meer dan 4 meter lang worden en meer dan 600 kg wegen.
… riep een ca. 7-jarige en wees naar de kleine gewone dolfijn.
Nee, natuurlijk niet.
Pinguïndolfijnen bestaan niet. De jongen heeft de afbeelding van de kleine gewone dolfijn misschien verward met een koningspinguïn.
Ja, die zijn er.
Volgens Wikipedia 30 soorten in de Middellandse Zee, met zo exotische namen als valse doornhaai (of zwarte haai) (Dalatias licha), Blainvilles doornhaai (Squalus blainville), gestekelde zee-egel (Squatina aculeata), kleinzandtijgerhaai (Odontaspis ferox), (grote) blauwe haai (Prionace glauca), witte haai (of mensenhaai) (Carcharodon carcharias) en veel meer. Hoeveel daarvan ook tijdelijk of permanent in de Straat van Gibraltar verblijven, is onduidelijk.
-
Misschien kwam het door de geel-zwarte schakering tot deze verwarring? Rechts: de koningspinguïn -
-
Blauwe haai
Nou ja, ze houden zich anders bezig.
Ze zijn op zoek naar voedsel; anders dan wij, mensen. Wij vinden ons voedsel in de rekken in de supermarkt. Dolfijnen moeten hun eten zoeken in de uitgestrektheden van de zeeën. Dat vergt veel tijd en knap teamwerk; alleen zo vinden ze hun voedsel. De ouders en andere leden van de groep – ook school genoemd – voeden hun jongen op, tonen hen hoe je vissen vangt, welke methodes ze gebruiken, om aan het voedsel te komen. Zo leren ze de jachtgronden en jachttechnieken kennen. Ook hun taal leren de jonge dieren van de volwassen dieren. Hoe je met elkaar omgaat, helpt, op elkaar past, respecteert. Dus alles bijna hetzelfde als bij ons, mensen.
Dolfijnen leven hun hele leven in de zee. In verschillende seizoenen, bij verschillende temperaturen, die soms guurder en kouder zijn. De huid met de daaronder liggende blubber (juister gezegd: de blubberlaag ligt onder de lederhuid en daarboven bevindt zich nog de opperhuid) is optimaal aangepast aan de verschillende omstandigheden in de zee. Als het oppervlak van de zee golvend en ruw is, zoals bij storm, dan duiken walvissen en dolfijnen dieper. Sterkere deining deert hen niet. Het weer doet hen veeleer plezier; in de hoge golven kunnen ze uitstekend surfen.
Bij hun moeders. Vrouwelijke walvissen hebben op het achterlijf twee huidplooien, waarin zich telkens een melkklier bevindt. Babywalvissen zwemmen dicht bij hun moeder en geven een huidplooi een duwtje. De huidplooi gaat open en de moederwalvis spuit de melk in een krachtige straal in de open bek van de babydolfijn. De walvismelk is het voedzaamst, met 42 % vet en 12 % eiwit. Ze is dik vloeibaar en romig, zodat ze zich nauwelijks vermengt met het zeewater.
Maar ja, anders zouden ze helemaal niet geboren zijn.
Wel leven de families dolfijnen niet zo samen als wij, mensen, als een klassieke kernfamilie met vader, moeder en kinderen. Bij dolfijnen zijn er heel veel dolfijnen. Ze vormen samen een uitgebreide familie – zogenaamde scholen. De moeder voedt de babydolfijn en leert het jong alles, wat het moet leren voor het leven. De vaderdolfijn is daarbij niet betrokken. De jonge dieren vormen ook hun eigen kleine scholen, „dolfijnkleuterscholen”, waarin de jongen elkaar ontmoeten, om te spelen, krachten te meten, te oefenen in het samenzijn. Zoals mensenkinderen ook in de kleuterschool al sociaal gedrag leren.
-
Blauwe vinvis -
Krill -
Maanvis
Door de intensieve jacht in de 20ste eeuw werd de blauwe vinvis bijna uitgeroeid. Ook nu nog is hij met uitsterven bedreigd, hoewel de jacht verboden is. Volgens de Rode Lijst van de IUCN zijn er thans naar schatting nog 10.000 tot 25.000 dieren. Hun habitat bestaat uit alle zeeën. Ze zijn de reuzen van de zeeën met een lengte tot 33 meter en een gewicht van 200 ton. Zijn naam dankt hij aan zijn lichaamskleur. Hij leeft van krill (garnalen) en kleine vissen.
Wel, in Algeciras was er van 1921 tot 1960 een walvisvaartstation, waar de blauwe vinvissen die hier leefden, ook werden bejaagd en verwerkt.
Krill zijn kleine kreeftachtigen, ook garnaalachtige schaaldieren (ze maken deel uit van het zoöplankton). Ze komen voor in enorme zwermen. Ongeveer 80 verschillende soorten schaaldieren worden tot krill gerekend.
Hij geldt als de zwaarste beenvis ter wereld. Hij kan een lengte van 3,30 meter en een gewicht van 2,3 ton bereiken. Hij komt niet alleen hier, in de Straat van Gibraltar, voor, maar ook in de Middellandse Zee, de Noordzee en in de Atlantische Oceaan. Zijn lichaam is schijfvormig en ongeveer zo lang als het hoog is; een staartvin heeft hij niet. Maanvissen leven van kwallen, plankton, kleine vissen, vleugelslakken (Pteropoden) en andere zeedieren.
Referentiebronnen foto’s:
Koningspinguïn – spektrum.de/© TANE-MAHUTA / GETTY IMAGES / ISTOCK (AUSSCHNITT)
Blauwe haai: Wikipedia
Blauwe vinvis: blog.wwf.de / Animation © bbevren / iStock / Getty Images
Krill: GettyImages-535093478_Peter-JohnsonCorbisVCG