Studenten van de Universiteit van Bazel te gast bij firmm
door Sonja Van Den Bossche
Tekst: Heike Pahlow - Foto's: Karen Bussmann, Nadine Freuler, Manuela Flattich, Roger Langenegger, Heike Pahlow
Hoe kunnen we de grondstoffen van onze planeet gebruiken zonder de mogelijkheden van toekomstige generaties te bedreigen? Met deze vraag houden de studenten van de masteropleiding Sustainable Development (Duurzame Ontwikkeling) aan de Universiteit van Bazel zich bezig. Een vast onderdeel van het studieaanbod is al 15 jaar ook een reis van één week naar firmm in Tarifa, die dit jaar eveneens weer door ons stichtingsraadslid Prof. Dr. Patricia Holm werd georganiseerd en geleid.
Waarom Tarifa?
Tarifa is de ideale plaats om zich met duurzame ontwikkeling bezig te houden: als enige verbinding tussen de Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee concentreert het scheepvaartverkeer zich in de Straat van Gibraltar – met alle gevolgen van dien voor het milieu. Veel autochtonen leven nog altijd van de visvangst en ook het toerisme speelt een belangrijke rol. Windmolens zijn eigenlijk een herkenningsteken van deze windrijke stad; in de lente en herfst doorkruisen echter ook veel trekvogels dit gebied. Andalusië voorziet heel Europa van vers fruit en groenten, maar draagt daardoor ook een groot deel bij tot de plastic soep in de Middellandse Zee – volledig afgezien van de slechte werkomstandigheden en het watertekort in de regio…
Veel stof voor een excursie van één week, maar de deelnemers waren uitstekend voorbereid. Passend bij de activiteiten ter plaatse werden afzonderlijke thema’s nader behandeld in lezingen en discussies, bijvoorbeeld:
- Respectvolle walvisobservatie
- Huidige bedreigingen voor de zeezoogdieren
- Duurzame visvangst
- Bouw en uitbreiding van havens
- Zeerechtverdragen
- Lawaaivervuiling van de zeeën
- Geologie van de Straat van Gibraltar
- Flora en fauna in de kuststreek (getijdenzones)
Geen grijze theorie
Natuurlijk was het belangrijkste doel van de reis vooral om veel praktische kennis over te brengen. Aan de klifkust vóór Tarifa vormden de studenten zich een beeld van het belang van de kuststreek als habitat voor bepaalde dier- en plantensoorten. Een essentieel punt, als we bijvoorbeeld denken aan de uitbreiding van havens of de invasieve algen, die het ecosysteem vóór Tarifa bedreigen.
Naast verschillende algensoorten vinden we in de kuststreek vooral zeepokken, schaalhorens, mosselen, krabben, heremietkreeften, anemonen en garnalen. Maar ook zeekomkommers, zeenaaktslakken en platwormen kunnen we aantreffen. In de loop van de week specialiseerden de studenten zich in verschillende klassen en leerden ze uiteindelijk hoe men inventarisaties uitvoert met behulp van de transectmethode – dus een bepaald gebied vierkante meter per vierkante meter onderzoekt.
Uitstapjes naar de vismarkt van Tarifa boden bovendien de mogelijkheid om meer te weten te komen over de vissoorten die in deze omgeving voorkomen en bijzondere kenmerken van heel dichtbij te bekijken.
-
Afspraak voor de inventarisatie -
Litoraal onderzoek volgens de transectmethode -
Yungia aurantiaca (een platworm) -
Felimida purpurea (een zeenaaktslak) -
Groenalgen op zeepokken -
Krab -
Zeekomkommer -
Garnaal tussen algen
Reuzen en dwergen van de zeeën
Wat zou een reis naar firmm zijn zonder walvissen en dolfijnen! Het mooie weer maakte enkele leuke tochten mogelijk en zelfs de orka’s daagden op. Met behulp van hun eigen waarnemingsprotocollen konden de studenten praktische ervaringen tijdens de dataverzameling bijeenbrengen en later hun resultaten vergelijken met de protocollen van firmm’s voorzitster Katharina Heyer. Daaruit bleek dat betrouwbare gegevens een goed oog en veel ervaring vereisen.
Hoewel de walvisobservatie heel zeker tot de hoogtepunten van het programma behoorde, speelt het microscopisch kleine plankton de eigenlijke hoofdrol in het mariene ecosysteem. En ook hier was er tijd voor onderzoek: de stalen die tijdens de trips werden verzameld, werden vervolgens gemicroscopeerd, getekend en besproken in de accommodaties.
Op de foto onder de microscoop herkennen we onder andere roeipootkreeftjes (de grotere diertjes), dinoflagellaten (met de drie „antennes”) en acantharea (de stervormige formaties).
-
Orka in de Straat van Gibraltar -
Planktonstaal -
Tijdens het microscoperen
Conclusie
Milieuvervuiling, grondstoffenschaarste, uitsterven van soorten, klimaatverandering – steeds meer worden de effecten van onze acties in het milieu merkbaar. Voor duurzame oplossingen hebben we in de politiek en economie deskundigen nodig, die problemen niet alleen vanuit één standpunt aanpakken, maar evenveel rekening houden met ecologische, economische en sociale aspecten. De Universiteit van Bazel leidt precies deze vaklui op en wij van firmm zijn trots deel uit te maken van dit belangrijke programma.
Wij wensen iedereen een succesvolle afsluiting van zijn studies en veel duurzame ideeën voor de toekomst van ons allen.