Levante of poniente?
door Sonja Van Den Bossche
Tekst: Edeltraud; Foto's: firmm
De laatste jaren hadden niet alleen de kinderen veel vragen, maar ook de volwassenen. De meest voorkomende hiervan wil ik nu graag beantwoorden.
Tarifa wordt echt omarmd door de wind, die met mooi klinkende namen uit 2 hoofdrichtingen komt: levante of poniente. In de winter is er soms een koude noordenwind (vooral ’s nachts en ’s morgens) of een zuidwestenwind (dan is de zee zeer ruig). Laatstgenoemde zorgt ook in de zomer soms voor een ruige zee, en dan vooral ’s ochtends. De topografie van de bergachtige Straat van Gibraltar lijkt op een windtunnel in oost-westelijke richting, waardoor levante en poniente de sterkste en meest voorkomende winden zijn.
De levante is een warme wind, die van de Middellandse Zee door de Straat van Gibraltar naar de Atlantische Oceaan waait. De Levant wordt ook de oostelijke Middellandse Zee genoemd, waar de zon opkomt („levantar” is het Spaanse werkwoord dat „opgaan” betekent).
Volgens de Beaufortschaal wordt de wind in knopen gemeten: 1 knoop (kn) = 1,85 km/u.
Levante vanaf 21 knopen: onze boten blijven in de haven, omdat de windgolven die ontstaan, te sterk zijn. Soms komt er deining uit de Middellandse Zee bij, wat door overlapping met de windgolven nog hogere zeegang veroorzaakt.
Wanneer de wind van de Atlantische Oceaan naar de Middellandse Zee waait, heeft hij de mooie naam poniente („poner” is in het Spaans „(neer)leggen”, waar de zon ondergaat). Hij is in de zomer zeer welkom in Tarifa vanwege zijn koelte, maar tochten ermee zijn ook alleen mogelijk bij dezelfde windkrachten als bij levante.
De getijden bepalen ook mee, of varen in de de Straat van Gibraltar al dan niet verantwoord is voor de gasten. Bij grote getijdenverschillen (volle en nieuwe maan) ontstaan er in sommige fases hoge schuifgolven; zeeziekte is dan voorgeprogammeerd.
Geen van beide.
Jarenlange ervaring in combinatie met de verzamelde onderzoeksgegevens maakt het mogelijk de dieren in hun vertrouwde habitat te vinden, of beter gezegd we weten ongeveer waar we zouden moeten heenvaren en rondkijken. Tot zover het onderzoek. Daarbij komen de intuïtie en de band van mevrouw Heyer met de dieren. Ze wordt bij het zoeken bovendien geholpen door een kapitein en de matrozen, die zijn uitgerust met een verrekijker, maar ook scherpe ogen hebben. Door hun ervaring met het doorzoeken van het wateroppervlak herkennen ze heel vroeg het verschil tussen de beweging van het water en de vin van een dolfijn. Nog moeilijker wordt het zoeken naar de grote walvissen. De blaaswolk – dus de lucht uitgeblazen door de walvis – moet boven het water worden gevonden. Als je tegen de zon in kijkt, zijn de weerspiegelingen op het water een bijzondere uitdaging. De blaaswolk van de grote walvissen varieert enorm van soort tot soort; toch vereist het nauwkeurige observatie om een ca. 5 meter hoge blaaswolk te kunnen onderscheiden van een ca. 3 meter hoge blaaswolk en om de verschillende hoeken, waarin ze wordt uitgespoten, in te schatten.
… met gemengde gevoelens, voors en tegens:
De Straat van Gibraltar is een internationale scheepvaartverbinding met de Middellandse Zee. Om ze te mogen bevaren, zijn er strenge regels. Alleen schepen met eigen aandrijving mogen ze bevaren. Met een pedalo of rubberboot (ook met een kano) zouden we niet in het gebied waar de de dieren leven, komen; het ligt gedeeltelijk in de vaargeul en de stroming is veel te sterk. De ca. 300 container- en vrachtschepen, die deze zeeroute dagelijks passeren, zien kleine boten zonder radarreflector niet; ze zouden over ons heen varen, en dat met passagiers! Veel te gevaarlijk; daar is geen vergunning voor. Ons rest alleen een ontzettend krachtige boot, om de mensen de dieren in de vrije natuur te kunnen laten zien. Want alleen wat we kennen, kunnen we liefhebben en zijn we bereid om te beschermen.
Maar u zult ter plaatse zien en ervaren dat we ons respectvol gedragen tegenover de dieren; we storen ze zo min mogelijk. Dit wil zeggen, we naderen hen van de zijkant, op een afstand van ongeveer 100 meter. We blijven „staan”, met de motor in vrijloopstand. We mogen de motor niet afzetten: het zou immers kunnen zijn dat hij niet start, als een groot schip ons nadert en we zouden de vaarbaan niet kunnen verlaten. Niemand wil zich de botsing met de reus voorstellen.
Als de dieren dichter bij onze boot zijn of, wat vaak bij de grindwalvissen gebeurt, onder de boot door duiken, dan zijn het de dieren die ons uit nieuwsgierigheid benaderen.
Ja en nee.
Onze meest gebruikte boot is de firmm Vision, met glazen ramen en een totale lengte van 16,43 m. Hij is uitgerust met een motorvermogen van 1.018 pk. De helft van zijn scheepsschroeven draait in een nis van de rompvloer, de andere helft vormt nog een van de vaarwijze afhankelijk gevaar.
firmm zelf heeft jaren gewerkt aan het wettelijk voorschrift van een snelheidslimiet voor alle schepen in de Straat van Gibraltar. Tot een wet kwam het niet, maar er geldt een snelheidsaanbeveling van 24 km/u (ongeveer 13 knopen) in de zuidelijke helft van de Straat van Gibraltar. Als we een pot- of vinvis op grotere afstand zien en hem willen bereiken, overschrijden wij echter soms ook de aanbevolen snelheid.
De tweede boot is de firmm Spirit met een totale lengte van 16,87 m. Hij heeft een motorvermogen van 1.000 pk. De propellers zijn bevestigd zoals in de firmm Vision.
Ja, ook voor kinderen.
Eén voor elke gast; voorts reddingsboeien, die voor iedereen zichtbaar aan de kanten in de zitzone zijn opgehangen. Bovendien twee reddingseilanden, brandblusapparaten, een automatisch brandblussysteem in de machinekamer en een vierkoppige bemanning, die op alle noodgevallen is voorbereid en goedgeschoold is, evenals een verzorger voor de passagiers aan boord.