Kunnen we veel leren van kinderen?

Tekst: Edeltraud Konradt

Van einde maart tot midden november kwamen veel mensen naar ons om een walvisobservatietocht te maken; onder hen waren ook veel kinderen. Het verbaast telkens weer wat kinderen zo allemaal weten over walvissen! Hier zijn enkele voorbeelden:

De kinderen die hier met hun „kennis” naar me toe kwamen, zijn tussen de 5 en 12 jaar oud.

– ) Ik weet dat: een blauwe vinvis eet potvissen, omdat hij de grootste walvis op aarde is…

Dat is niet juist:

– Het klopt dat de blauwe vinvis de grootste walvis op aarde is. Hij behoort tot de familie van de baleinwalvissen. Hij kan tot 33 meter lang worden, weegt tot 140 ton en heeft een levensverwachting van 80-110 jaar. Hij voedt zich vooral met krill.

– Een potvis behoort tot de familie van de tandwalvissen. Hij kan tot 18 meter lang worden, weegt tot 50 ton en heeft een levensverwachting van 70-80 jaar. Hij voedt zich met (reuzen)inktvissen.

-) De dolfijnen eten afval.

Maar neen, onjuist.

Dolfijnen zijn kleine walvissen; ze behoren tot de familie van de tandwalvissen en afhankelijk van de soort verschillen ze van grootte en hebben ze een verschillende levensverwachting van 35 tot 80 jaar. Ze voeden zich met vissen, kleine inktvissen of ook met kleine schaaldieren.

Het afval, vooral het plastic afval, vervuilt hun leefgebied; natuurlijk zijn ook veel andere in de zee levende dier- en vissoorten getroffen. Wereldwijd alleen vervuilt meer dan 86 miljoen ton plastic afval de oceanen. 80 % daarvan komt van het land – 20 % van de zee, bijv. visnetten. De gifstoffen in het plastic belasten de zeeën extra. (WWF.ch Verschmutzung der Meere)

-) Walvishaaien en zeekrokodillen zwemmen met een snelheid van 60 km/u en eten orka’s.

Het kind heeft deze mening wellicht uit een boek over de avonturen van een walvishaai.

– Walvishaaien worden tot 12 meter lang, voeden zich met plankton en staan volgens de IUCN op de rode lijst van de bedreigde soorten. Ze leven in tropische en subtropische wateren.

– Zeekrokodillen leefden ten tijde van de dinosaurussen en zijn zelf een groep. Tegenwoordig vinden onderzoekers fossielen van deze dieren. De enige uitzondering is de zoutwaterkrokodil, die tot de subklasse van de grote dinosaurussen behoort, waartoe ook de uitgestorven dinosaurussen werden gerekend. Ze wordt ook zoutwaterkrokodil genoemd, omdat ze de meest oprukkende krokodillensoort in de oceaan (kustwateren, zeearmen) is.

-) De walvishaai is het grootste dier van de zeeën; hij is veel groter dan de blauwe vinvis.

Hier raakte iets door elkaar.

De walvishaai is de grootste haai en tegelijkertijd de grootste vis; hij behoort tot de orde van de bakerhaaien. De walvishaai plant zich pas op de leeftijd tussen 10 en 30 jaar voort en kan 100 jaar oud worden. (Wikipedia walvishaai). De blauwe vinvis behoort tot de familie van de baleinwalvissen en is een zeezoogdier.

-) De orka’s jagen op andere dolfijnen en mensen.

NEEN, orka’s jagen niet op mensen. Er zijn diverse orkatypen die variëren in lichaamsbouw, lichaamskleur, sociaal gedrag, geluidsuiting, gedrag vooral ook aan de hand van geprefereerde prooidieren. Deze verschillende soorten orka’s worden ecotypen genoemd. De cultuurkring van de orka’s die zich liever voedt met vlees, leeft vooral in koude wateren, bijv. in het noordpoolgebied; ze jagen op zeehonden, pinguïns of kleine dolfijnen.

De orka die in de Straat van Gibraltar komt, behoort tot de andere cultuurkring van de orka’s en voedt zich met vis. Het migratiegedrag van deze zwaardwalvissen is onvoldoende onderzocht.

-) Een meer dan 12 jaar oude jongen dacht: „Men weet toch niet waar de orka’s zijn, als ze zich hier niet ophouden. Waarom doet men niets om dit te achterhalen? Men kan ze bijv. zenders geven aan hun lichaam, zodat men ze vindt.”

Wat hij voorstelt, wordt invasief onderzoek genoemd. Invasief betekent dat men moet binnendringen in het dier, waarbij men bijv. een zender in het lichaam van walvissen steekt. Het verwondt de dieren en de prikplaatsen kunnen ontsteken, wat betekent dat de dieren daarvan pijn hebben en de zender ze stoort en kwetst. Meestal genezen de wonden ooit, maar het loopt niet altijd goed. Bovendien vallen de zenders op een of ander moment af.

-) Rond het thema „dolfijnen als bijvangst in de netten van de tonijnvissers”… Maar de dolfijnen kunnen toch vluchten, gewoon wegzwemmen…

Over het algemeen klopt dat. Maar af en toe raken ze verstrikt in de netten. Tandwalvissen kunnen vaak de juiste plaats waar de zogenaamde beuglijnen en kieuw- en sleepnetten liggen, niet bepalen.

Bovendien zijn het heel sociale dieren; ze letten erop dat ook de kleinste of gewonde dieren in de school kunnen meevluchten. Als dit niet het geval is, blijven ze soms bij hun groepsleden om hen te helpen; ze laten elkaar niet alleen.

Volgens schattingen van de Internationale Walvisvaartcommissie (IWC) worden wereldwijd jaarlijks ongeveer 300.000 walvissen en dolfijnen het slachtoffer van bijvangst in de visserij. Een oplossing zou de verplichte installatie van zogenaamde „pingers” (akoestische afschrikmiddelen) op de netten kunnen zijn.

Tonijnen: er zijn acht soorten, waaronder de blauw-, geel- en zwartvintonijn, de witte tonijn. Verder de langstaarttonijn, de grootoogtonijn. De bij ons in de Straat van Gibraltar levende is de blauwvintonijn (Thunnus thynnus).

De grootte varieert afhankelijk van de soort tussen 1-4,5 meter, het gewicht tussen 20-700 kg. Na 5 jaar is een tonijn geslachtsrijp en plant hij zich voort. Leeftijd verschilt volgens type; maximaal 30 jaar.

Dat was slechts een klein deel van de uitspraken die in mijn geheugen zijn gebleven. Juist of niet, ik ben blij met de belangstelling van de kinderen.