Het seizoen 2013 - een terugblik

door Sonja Van Den Bossche

Tekst: Jörn Selling; Foto's: Katharina Heyer, Jörn Selling, Sebastian Kanzler, "Der Spiegel", Eduardo Montano Peralta, Pedro Figueroa Moreno

Tarifa heeft in het seizoen 2013 nu en dan haar winderig-ruwe zijde getoond. Op een gegeven moment waaide er 20 dagen aan één stuk de beruchte sterke levante, die ons in de baai van Gibraltar dwong. De interessantste tochten beleven we daar meestal in het najaar, wanneer grote zwermen vliegende vissen in de Straat van Gibraltar bijeenkomen. Om deze te achtervolgen, werken honderden dolfijnen in groep samen. Daarvan profiteren zeevogels en soms ook tonijnen.

In de baai van Gibraltar hebben we het tuimelaarvrouwtje, dat als kalf door de daar levende gewone dolfijnen werd geadopteerd, twee keer gezien. Hoewel ze de volwassen grootte en dus vermoedelijk de geslachtsrijpheid heeft bereikt, blijft ze bij de gewone dolfijnen. Maar ze nadert de walvisobservatieboten niet.

Gewone dolfijnen

De vele, soms ook grotere groepen gewone dolfijnen in en vóór de baai van Gibraltar waren ons een groot genoegen. Bijzonder spectaculair zijn hun jachtgezelschappen in de herfst.

Nieuwsgierige gewone dolfijnen Actie overal Rustende pijlstormvogel 

Pijlstormvogel en vliegende vis Jagende tonijnen en gewone dolfijnen 

Gestreepte dolfijnen

Zij deden deze zomer vele tochten voor ons slagen, als de grindwalvissen en tuimelaars verdwenen. Dit gebeurt echter af en toe elk jaar, maar in dit seizoen kwamen beide soorten uiterst zelden. Gelukkig waren er honderden gestreepte dolfijnen, die in meerdere en soms grote scholen in de Straat van Gibraltar speelden. In dergelijke groepen is er altijd veel te zien, omdat de dieren meer speelkameraadjes hebben en elkaar opvrolijken.

Grote school School dolfijnen Breaching 

Vrolijk spel Een snelle school Gestreepte dolfijnen jagen, "Der Spiegel" 

Daar gaan we!    

Grote tuimelaars

De tuimelaars zijn de meest acrobatische van alle dolfijnen en vooral in de lente goed gehumeurd. Veel mooier dan de opgelegde show in het dolfinarium is de spontane vertoning, die zij vaak in de buurt van het schip opvoeren. Ondertussen vinden ze het leuk om de gasten aan boord te bekijken,

Moeder en kalf met bijna verdwenen geboortestrepen Observatie van de locatie 

Breaching Landing Spyhopping 

Tuimelaars tijdens het observeren van mensen Tuimelaars vóór de boot Tuimelaar snatert 

vooral als ze in onze boeggolf surfen.

Surfen op de boeggolven en mensen observeren Surfen op de boeggolven is soms leuk omdat de dolfijn tijdens het surfen op de boeggolven ook nog de mensen kan zien 

Goed zicht voor mens en dier in kalm water De boeg van het schip weerspiegelt zich in het water 

Speelse tiener   

   

Helaas is er ook minder moois te melden: we hebben een aantal dieren met kankergezwellen in de bek gezien.

Ernstig gezwel in de bek Nog een tuimelaar met gezwel Alsof hij ons zijn bek wou laten zien 

Het spectaculairst voor het publiek zijn meestal de hoge sprongen.

Uit het perspectief van de walviszoeker op het scheepsdak Sprong Dezelfde sprong, ander dier 

Landingsaanvlucht Synchroonsprong Tuimelaarsprong, door Sebastian Kanzler 

Ook met minder opvallende showbijdragen laten ze hun lenigheid zien.

Drijver Zo noemen we „het zich op de rug draaien" als het aan het wateroppervlak gebeurt  

Een dierbare vriendin sinds 2004 is Lolly, die een infectievlek in de vorm van een paddenstoel heeft op de rugvin. Vergeleken met haar toestand in 2004 ziet haar rugvin er bijna onveranderd uit.

Lolly 2013 Lolly en kalf 2004 Lolly met kalf 2013 

Grindwalvissen

Curro werd slechts nog een paar keer gezien in het voorjaar (Curro - zorgenkind van de Straat van Gibraltar); sindsdien is hij spoorloos verdwenen. Hopelijk is hij alleen gemigreerd, maar we kunnen niet uitsluiten, dat hij de strijd tegen zijn lelijke wonde verloren heeft. Van de onderzoekers, die vorig jaar zenders in de rugvinnen van de grienden gestoken hebben (Invasief onderzoek - Deel 2), weten we, dat momenteel slechts de helft van de grindwalvissen uit 1999 in de Straat van Gibraltar voorkomt. Intussen gebruiken ze blijkbaar zenders met zuignappen, waarmee hopelijk verwondingen zoals die van Gonzo (die we dit jaar ook niet meer hebben gezien!) in de toekomst vermeden worden. Waarom de grienden zeldzamer worden, is niet geheel duidelijk, maar het zou kunnen zijn, dat de morbillivirusepidemie van 2007 nog niet voorbij is. Het scheepsverkeer, dat door de nieuwbouw van 4 havens aan de Marokkaanse noordkust verder toegenomen is, is zeker niet bevorderlijk om de stress van de grindwalvissen te verminderen. Onder de geluidsoverlast lijden niet enkel de walvissen, maar ook hun prooidieren, de inktvissen.

Curro in de lente  2013 Litteken door onderzoek Litteken door onderzoek 

Zender met zuignappen Containerreus 

Een andere en elk jaar terugkerende oorzaak van verwondingen zijn de sportvissers op tonijn, die hengelsnoeren achter hun boten meetrekken en daarbij soms kriskras door de walvissen varen.

Respectloze sportvisser Zack Zack De wond is genezen 

Genezingsproces van een wonde, die „Soltero“ werd toegebracht.

Oorspronkelijke wond op 06.06 De wond vergroot tot 06.08 Pas op 17.09 begint de genezing Soms zijn het bijtsporen van soortgenoten 

Daarom zijn we heel blij met nieuwe kalveren, die nieuwsgieriger zijn dan de volwassenen en soms bij ons schip komen met hun moeder.

Grindwalvisparing op 24.07.2013 Zuigelingsgezicht Beschermd in de groep 

Steeds dicht bij de moeder Arm ding, vol parasitaire roeipootkreeftjes De baby klampt zich vast aan de moeder 

De geboortestrepen zijn goed te zien De rugvin is nog slap Het kleintje surft in de golf van de moeder 

Zuigeling    

Zo zijn er altijd weer tochten met speelse, vrolijke en weleens nieuwsgierige grienden.

Bij de boot Op de rug plonzend Aan het ontspannen 

Spyhoppen Jonge griend, "Der Spiegel" 

Orka's

Het orkaseizoen duurde twee weken langer dan vorig jaar. We konden ze echt doorlopend van 13 juli tot 24 oktober waarnemen, onderbroken door de gedwongen levante-periodes, waarbij de vissers ook in de haven moesten blijven. Zonder de vissers zouden we de orka’s veel minder zien. Meestal komen de vissers om ze te vangen:

De vangst wordt aan boord gehaald    

   Eindelijk gelukt 

Nu en dan zijn de orka’s sneller en halen de vis van de haak.

Verrassing Het meeste van de tonijn ontbreekt  Kop is aan boord 

Als de orka’s al gegeten hebben, happen ze soms maar kort toe.

De zwemblaas van de tonijn drijft naast de boot   

  Toch is nog het meeste van de vis behouden 

Daarna zien we de orka’s met de vis in de bek rondzwemmen. Sommige delen graag, andere houden hun vangst voor zich.

Goed hapje gewaarborgd Daarmee wordt ook graag gespeeld voor hij in de maag belandt 

Met de prooi spelen, net als katten, is vanuit een beschaafde visie niet echt mooi, maar helpt de jongen om de jacht te oefenen. Occasioneel moeten arme dieren, die geen prooi,  maar op het verkeerde moment op de verkeerde plaats zijn, het daarvoor ontgelden.

Nog denkt hij dat hij veilig is De maanvis wordt het vuur na aan de schenen gelegd  

 Eindelijk rust, maar niet zonder blessures 

Wanneer iedereen verzadigd is, wordt er gefeest.

Op de rug zwemmend Zoals op 19.07 

Kopstand en naar omhoog gaan om te tailslappen 

Sommige lijken er niet genoeg van te krijgen en gaan steeds weer naar omhoog   

   

    

De stammoeder van de subkudde, die we het langste kennen, deed weer mee.

Stammoeder met kalf en een opgroeiend mannetje Goed te zien de rugvin met de inkeping Stammoeder aan de staart van de groep 

Ook weer opgedaagd, is Bartolo, een mannetje uit een subkudde, die voornamelijk in de streek van Barbate blijft. Bij de tonijnvisserij met lijnen en vishaken vóór Tarifa duiken alle subkuddes vroeg of laat bij de vissers op.

Bartolo, met zijn stukgesneden en daardoor neergevallen rugvin 

Er zijn ook nieuwe opgroeiende mannetjes. Vooral deze stier valt door zijn onbezorgdheid vóór onze boten en zijn karakteristieke rugvin op.

Hier met een wijfje met jong Vin met twee krassen 

Aan de andere kant vlekken en nog meer krassen aan beide zijden van het lichaam 

Op 1 november vorig jaar en na een hele dag als walviszoeker op het dek van de Kairós, een activiteit die ik twee keer per seizoen aan boord van de zeilschepen van Sailing Classics uitoefen, bereikten we ‘s avonds de haven van Ceuta, waar we onverwachts wilden aanleggen. Al verwachtten we vrijwel geen nieuwe waarnemingen, we zagen zeevogels op één mijl afstand cirkelen. Dan grotere rugvinnen en plotseling de typische contour van de rugvin van een op- en onderduikend orkamannetje. Het was een grote verrassing ze zo laat in het seizoen en in de schemering van een naderend avondonweer, te spotten. De volgende foto’s werden geschoten door een gast aan boord:

Mannetje en maanvis Uit een andere hoek bekeken zou men het niet voor hetzelfde mannetje aanzien Naderend onweer vóór Ceuta 

Ook dit jaar herhaalde het spektakel zich op hetzelfde tijdstip, deze keer met showbijdragen vlak bij het nieuwe zeilschip Chronos vóór de Mozesberg. Een professionele fotograaf aan boord heeft ongelooflijke foto’s in hoge resolutie geschoten, maar ze me ondanks zijn belofte helaas nooit toegestuurd. Erg jammer, daar ze hadden kunnen ophelderen, of Camacho werkelijk gestorven of slechts tijdelijk verdwenen is:

Kairós op 19.05 Chronos op 14.10 

Wij kunnen dus na onze jarenlange gegevensopname bevestigen, dat de orka’s van april tot november in de Straat van Gibraltar verblijven. Heel goed mogelijk, dat de later rondtrekkende kleinere tonijnen, die met de gewone dolfijnen op vliegende vissen jagen, de orka’s aantrekken in oktober en november.

Potvissen

Tot juni konden we een aantal potvissen observeren in de Straat van Gibraltar. Tijdens de zomermaanden juli, augustus en september hebben we ze niet waargenomen in het gebied. Pas in oktober kwamen ze weer tevoorschijn. Soms waren ze te zien in het gezelschap van grote tuimelaars en grienden.

April bracht ons een potvisparing, waarbij niet alleen wij toeschouwers waren.

Drukte met tuimelaars en grindwalvissen Beperkte privacy  Jongste toeschouwer 

Gewaagd triootje Zeldzaam aanzicht van de bek Betande onderkaak  

Mei en juni, vaak is een schip in de buurt. De potvissen zijn hierdoor bijzonder getroffen; soms moeten ze daarvoor onderduiken.

Potvis voor vrachtschip Duiksequentie met de gedwongen cargo in de buurt 

   

  Potvis in juni 

Onder de vier potvissen op 18 oktober was er een drachtige koe.

Zoals de vleugel van een vliegtuig Drachtige koe op 18.10.2013 Drachtige koe op 18.10.2013 

Vinvissen

Dit seizoen konden we ongeveer evenveel vinvissen als het jaar daarvoor zien. Uitgerekend tijdens hun hoofdmigratieperiode was er 20 dagen aan één stuk sterke levante-wind, die de tochten in de Straat van Gibraltar onmogelijk maakte. Anders waren er misschien meer waarnemingen geweest.

Westwaarts richting Atlantische Oceaan   

  

Het mooiste is als ook nog het landschap op de achtergrond past, zoals bij deze vinvis, die haast had, wat je aan de zwemwijze herkent: wanneer ze langzaam zwemmen, tonen ze nooit de snuit <-> hoe meer haast ze hebben, des te meer van het lichaam uit het water komt. De walvis zat vol parasieten, wat blijkbaar heel vaak voorkomt. Als je de foto’s van de vinvissen vergroot, vind je meestal 10-30 cm lange palingachtige parasieten.

Voor het zandduin van Punta Paloma Heeft haast  

 Vier parasieten onder het blaasgat Parasieten in het midden 

We nemen afscheid tot het volgende seizoen en hopen, dat de walvissen verder succesvol door de wereldzeeën kunnen trekken.

Ga terug