Het orka-dagboek deel 2

door Sonja Van Den Bossche

Tekst: Ursina Burkhard volgens commentaren van Jörn en Katharina, Foto's: firmm

In principe was dit tweede deel van het orka-dagboek (Deel 1) bedoeld als korte, afsluitende blog. Dat we de orka’s telkens weer – tot 23 oktober –  hebben gezien, dat had niemand durven te dromen.

15.08.2011

Sensationele tocht vandaag maandag! Kort nadat we uit de haven van Tarifa zijn weggevaren, ontmoeten we reeds een gemengde groep van gewone met gestreepte dolfijnen en nog vóór een uur voorbij is, vinden we ze: de drie vrouwelijke orka‘s. Ze trekken hun cirkels tussen de Spaanse vissers. Vandaag is zelfs de filmploeg, met Paul Bieri en Viktor Schwarz mee. Op de terugvaart dan de grote verrassing. Al van ver kunnen we hem zien: een vinvis! Verbazingwekkend en geheel onverwacht verschijnt de blaaswolk te midden van de vissersboten. De gigant zoekt zich een weg door de wirwar van vislijnen en de vele kleine bootjes richting Atlantische Oceaan.

Vinvis
Vinvis

Vinvis
Vinvis

17.08.2011

Opnieuw vinden we snel gewone en gestreepte dolfijnen. Aangekomen bij de Spaanse vissers, zien we de orka’s weer op de loer liggen.

18.08.2011

Laatste orkawaarneming van het seizoen! (voor nu)

Omdat op die dagen de getijdecoëfficiënt (het verschil in waterhoogte tussen eb en vloed) zeer klein is, zijn de omstandigheden ongunstig voor de vissers, want de stroming is erg zwak en de tonijnen bijten nauwelijks. Op zulke dagen kan je ervan uitgaan, dat de vissers niet uitvaren en dus ook de orka’s niet opdagen.

22.08.2011

Ondanks de veronderstelling, dat er vanwege de lage coëfficiënt minder vissers uitgevaren zullen zijn, vertrekken we om de zwart-witte reuzen te zoeken. Maar ze duiken niet op, hoewel sommige vissers toch hun geluk beproeven.

Succesvolle vissers
Succesvolle vissers

Succesrijke vissers
Succesrijke vissers

24.08.2011

We krijgen van de vissers de boodschap, dat ze nu orka’s hebben gespot. Ter plaatse aangekomen, bevestigen ze ons, dat de zwaardwalvissen er tot vóór ongeveer 15 minuten nog waren. Met twee boten zoeken we de buurt grondig af, maar de orka’s blijven spoorloos.

25.08.2011

Vandaag vatten we de voorlopig laatste poging aan. Omdat de vissers ons eens te meer meegedeeld hebben, dat de orka’s er zijn, verlaten we met hoge verwachtingen de haven van Tarifa. Onderweg roept de familie van onze kapitein (een lokale visser) ons per radio op, om het ons te bevestigen. Wij van de bemanning juichen al, dat we nu waarschijnlijk een (laatste) keer succes zullen hebben. Als we bij de vissers aankomen, vertellen ze ons, dat de orka’s snel aan de lijn geknabbeld en zelfs een haak afgebeten hadden. Maar toen ze daarna beseften, dat er geen tonijn aan de vishaak hing, maakten ze rechtsomkeer in de richting van de Atlantische Oceaan.

04.09.2011

We hebben al vermoed (of liever gezegd gehoopt), dat de Marokkaanse vissers zich weer naar buiten, in de Straat zullen begeven, om verder tonijnen te vangen, wanneer de ramadan is afgelopen. We varen dus uit en kunnen de patera’s (Marokkaanse vissersboten) al van verre zien. Jörn brengt de vissers met de firmm Spirit een blitzbezoek en is succesvol! Verdeeld in twee groepen zijn ze er allemaal: Camacho, de stammoeder en het kalfje!

Het grootste deel van de familie
Het grootste deel van de familie

Al snel kondigen we weer een 3 uur durende orkatrip aan. Binnen 24 uur is de boot volledig volgeboekt.

05.09.2011

De volgende dag ontmoeten we de drie vrouwtjes weer op de normale 2 uur durende tocht. Dan komt de orkatrip – het wordt spannend, want de vissers zijn slechts sporadisch te vinden. Duidelijk zijn de eb- en vloedomstandigheden slecht; dit wil zeggen, dat de stroming te zwak is en de tonijnen dus nauwelijks bijten. Zo vinden we eerst grote tuimelaars en gestreepte dolfijnen. Toch proberen we het en we varen tegen de zon in de richting van de Atlantische Oceaan. En dan ziet Eduardo, onze matroos, op een ongelooflijke afstand van drie mijl de rugvin en de blaaswolk van Camacho! Als we bij de orka’s aankomen, ontmoeten we toevallig een rustige aan het wateroppervlak verblijvende groep.

Plotseling ontsnapt het jonge dier uit de familie en het komt bliksemsnel op de rug naar de firmm Spirit gezwommen. Zijn witte buik kun je prachtig zien door het water heen. We zijn vooral blij, omdat juist op deze tocht onze grafische ontwerper, Sebastian Kanzler, die al meer dan vier jaar vrijwillig voor firmm werkt, mee is. En hij kan nu het kalf van dichtbij bekijken.

Kalf
Kalf

11.09.2011

Op de tocht van vandaag zijn de studenten in de mariene biologie van de universiteit van Bazel, onder leiding van prof. dr. Patricia Holm (stichtingsraadslid en verantwoordelijk voor het onderzoek door firmm), dr. Jürgen Holm (expert in statistiek van firmm) en ook dr. Karl-Hermann Kock (Instituut voor Oceaanvisserij, Bondsonderzoeksinstituut voor de Visserij in Hamburg) erbij. De studenten nemen uitgebreid planktonstalen van de Straat van Gibraltar. Nadat we Curro, de gewonde griend (zie de gedetailleerde blog, „Curro-zorgenkind van de Straat van Gibraltar“) al tegengekomen zijn, kunnen we nog enkele orka’s bij de Marokkaanse vissers, die in de buurt van de Afrikaanse kust vertoeven, tonen. Ook mee zijn Camacho, de stammoeder en de jongen.

Natuurlijk varen we op de volgende tocht weer daarheen. Tot onze verrassing zijn de orka’s zonder hulp van de vissers op jacht.

Zonder hulp van de vissers tijdens het jagen
Zonder hulp van de vissers tijdens het jagen

12.09.2011

De eb- en vloedomstandigheden voor de vissers zijn goed. Daarom varen we rechtstreeks naar de patera’s toe. Van ver zien we al de blaaswolk van de orka’s. Drie vissers zijn reeds aan het werken. Ze halen de tonijnen boven en laten ze terug een beetje zakken, om zo de dieren te vermoeien. Ook de orka’s liggen op de loer. Geduldig trekken ze hun cirkels rond de boten. De vissers zijn nerveus. Tot overmaat van ramp raken hun lijnen nog verstrikt onder water; boven crashen de boten bijna in elkaar. Luid gevloek onderbreekt de stilte op zee. De orka’s benutten hun kans, om de tonijnen te stelen. Op hun gemak verdelen ze hun buit buiten de visserijzone.

Dan trekken ze rustig weg naar de Marokkaanse kust. Voor ons is het dus ook tijd, om terug te keren naar Tarifa. Op de terugtocht zoeken we nog de „guardia”, de grienden, die hun territorium tegen de orka’s beschermen. Als vanuit het niets duiken ze ineens op – zoals torpedo’s schieten ze door het water in de richting van de orka’s. Ze verjagen hun vijanden uit de aan hen „toebehorende” zone. Tot onze grote verbazing is ook Zickzack met haar middelgroot jong erbij.

19.09.2011

De vandaag gehouden tocht kan onaangenaams te verwachten hebben. Reeds in het midden van de Straat van Gibraltar stuiten we op enorme golven. Deze zijn vanwege de eb- en vloedomstandigheden zeer hoog. Maar als bij wonder ontdekken we in deze wateren een groep van ongeveer 1000 gestreepte dolfijnen. Ze springen aan alle kanten naast de firmm Spirit. De boot vecht zich verder door de golven, want eigenlijk zijn we op zoek naar de zwart-witte reuzen. En daar zijn ze ook: Camacho, 3 vrouwtjes en het grootste kalf. Tot onze verrassing zijn er ook 30-40 patera’s buiten in de golven. De stammoeder is waarschijnlijk met haar kleine baby in de beschermde kustgebieden gebleven.

Plotseling draaien alle orka’s – net als op bevel –  weg, richting Atlantische Oceaan. We begeven ons daarom op de terugweg. De passagiers willen al gaan zitten en de camera’s opbergen, als we aan de horizon weer dieren opmerken. Wat we eerst voor een andere groep orka’s aanzien, blijken de „Guardia” te zijn, de bewakers van de Straat van Gibraltar! De grienden jagen langs ons en verdrijven zo de zwaardwalvissen uit hun territorium. Na wat aanvankelijke bezorgdheid werd deze tocht een absolute uitschieter!

24.09.2011

Wij luisteren naar de intuïtie van Katharina en Eduardo. En dus boeken we voor deze zaterdag nog een 3 uur durende tocht. We beseffen, dat we nu snel naar de zone van de vissers (of liever gezegd van de orka’s) moeten varen, want het is al vier uur na laagwater, tamelijk laat dus. Op de heenweg ontmoeten we toevallig kleine dolfijnen. We blijven echter niet heel lang bij hen, omdat we de orka’s nog willen vinden. Eenmaal in de zone, zien we alleen maar 6-8 patera’s. We ontmoeten er toevallig 30 gewone dolfijnen op jacht. Betekent dit, dat de zwart-witte reuzen hier niet zijn? Maar kort daarna vinden we drie vrouwelijke orka’s, die zich al van de patera’s verwijderen. Het  is mooi om naar te kijken, als ze heel rustig vooruitzwemmen. Zo kunnen we ze de hele weg, tot ver weg in de Atlantische Oceaan, begeleiden.

Orkavrouwtjes
Orkavrouwtjes

Op afstand zien we een aantal Marokkaanse vissers hun netten uitspreiden. We nemen aan, dat de orka’s hier een andere tactiek gebruiken en proberen, om de vissen uit de netten te halen. Op de terugweg dan kruisen nog ongeveer 30 grote tuimelaars ons pad.

Het is vrij uitzonderlijk, dat de orka’s na zo’n lange tijd en zoveel levante-dagen nog altijd geregeld worden waargenomen in de Straat van Gibraltar.

04.10.2011

De misschien bijzonderste waarneming van het jaar: orka’s in de baai van Gibraltar! 7 orka’s, een mannetje – is het Camacho? Het oplossen van het grote raadsel begint. Hij is het … NIET…! Neen, we worden nu bezocht door de „kleine” grote.

Orka's in de baai van Gibraltar
Orka's in de baai van Gibraltar

06.10.2011

Honderden gestreepte dolfijnen! Ze surfen op de levante-golven, volgen ons en spelen naast onze boot. Op de radio krijgen we het bericht, dat er orka’s werden waargenomen. Natuurlijk zetten we onmiddellijk koers daarheen. Van ver zien we al vijf keer orkageblaas. Eenmaal daar, zijn ze echter al weg. Op de terugweg krijgen we ze opnieuw in het oog – ver weg. Blijkbaar zijn de dieren snel op weg tijdens het jagen en dus voor ons onmogelijk, om te volgen. Maar we weten in ieder geval, dat ze hier nog steeds zijn.

07.10.2011

Tijdens al de tochten houden we een oogje in het zeil op de orka’s. We zijn al op de weg terug van de laatste tour –  het is ondertussen 18:30 uur – dan ontdekken we op een afstand van meer dan één mijl in de richting van de Middellandse Zee een paar blaaswolken. Spijtig genoeg hebben we geen tijd, om nog daarheen te gaan. Later krijgen we de boodschap, dat ze werden gespot langs de Spaanse kust (3 orka’s).

23.10.2011

Ze willen ons gewoonweg niet verlaten. Nadat we op de ochtendtocht vele kleine dolfijnen ontmoet hebben in de buurt van Tarifa, kijken we natuurlijk weer uit naar de volgende tocht. Direct vóór Tarifa ontdekken we in het water al zwarte lichamen, die groter lijken te zijn. Het kan gaan om grote tuimelaars. Maar dan merken we, dat er drie vrouwelijke orka’s zijn, die naar het oosten trekken. Vol vertrouwen komt er één naar de boot, zwemt een lange tijd naast de boot met ons mee en maakt drie „buitelingen” (draait zich op haar rug). Blijkbaar heeft ze zin en tijd, om bij ons te zijn. Intussen heeft Eduardo, onze matroos, verder naar het westen vier andere orka’s gespot. Nogmaals is het mannetje, dat we onlangs hebben ontmoet in de baai van Gibraltar, mee. Ze trekken vast in de richting van Algeciras. Volle vijf mijl kunnen we hen volgen; dan is helaas de tijd gekomen, om terug te keren naar Tarifa.

Met de staart slaan
Met de staart slaan

Drijven
Drijven

Spelende orkadame
Spelende orkadame

Met deze laatste indrukken is de tijd van de orka’s in de Straat van Gibraltar voor dit jaar waarschijnlijk definitief ten einde. Er waren heel veel zeer mooie waarnemingen; relatief lang dit jaar duurde het bezoek van de zwart-witte en lieve reuzen.

Ga terug