Drie onverwachte waarnemingen van orka's in één week in september
door Sonja Van Den Bossche
Tekst: Leonie (vrijwilligster bij firmm); Foto's: firmm
Sommigen zwijgen gewoon, vol ontzag en bewondering. Of het nu hun intrigerende uiterlijk is, sociale familiegroepen geleid door een matriarchin of hun vermogen om te leren, onderzoeken en spelen, iets rond hen boeit ons. Ze raken iets dieps in iedereen die het geluk heeft ze te zien.
Het was dus geen verrassing, toen de bemanning op de firmm Vision te weten kwam dat de Iberische orka's in september terug waren bij de vissersboten vlak vóór de kust van Marokko dicht bij Tanger, dat er geen twijfel over bestond om erheen te gaan. En we hadden het geluk ze drie keer te zien in één week tijd.
De orka's hadden zich dit jaar niet veel in de Straat gewaagd; het firmm-team had al aangegeven dat het heel onwaarschijnlijk was om orka's te zien tijdens tochten op dit moment. De drie uur durende „orkatrips" waren gestopt en de boten voeren niet naar de onderwater bergketen, waar de orka's gewoonlijk worden gespot, wanneer ze naar de Straat komen. Maar op 10, 13 en 14 september werden ze naar verluidt gezien bij de vissersboten vlak vóór de kust van Marokko - een groep orka's, vooral vrouwtjes met hun jongen, enkele jonge orka's en slechts één jong mannetje.
Je kunt de mannetjes van de vrouwtjes onderscheiden, omdat ze een veel hogere en spitse rugvin hebben; de rugvinnen van de vrouwtjes zijn afgerond en veel korter. En je kan ook jonge mannetjes herkennen, omdat hun rugvin nog steeds vrij kort is, maar wel puntig. De rugvinnen van volwassen mannetjes kunnen bijna twee meter lang worden, afhankelijk van de grootte van het dier.
Juli en augustus zijn de meest waarschijnlijke periodes om ze te zien in de Straat van Gibraltar, waar ze naar de onderwater bergketen komen om te jagen en zich te voeden met blauwvintonijn. In de lente zwemt blauwvintonijn met de stromingen van de Atlantische Oceaan naar de Middellandse Zee langs de kust, om kuit te schieten. Zodra ze hun eitjes hebben gelegd, keren ze terug naar de Atlantische Oceaan. Bij hun terugkeer naar de Atlantische Oceaan zwemmen ze verder weg van de kust en passeren ze de onderwater bergketen dicht bij Tanger, Marokko. Op dit punt is de Straat slechts ongeveer 200-300 meter diep (het diepste punt van de Straat is bijna 1.000 meter diep); daarom vormt het ondiepere gebied bij Tanger, dat de zeelieden en vissers van de Straat „la Baja" („het wad") noemen, een goede plek voor vissers uit Marokko en Spanje om op tonijn te vissen. En niet alleen voor de vissers. Deze locatie is precies de plaats voor orka's om te komen jagen op tonijn, maar ook gebruik te maken van de vissers. We zien de orka's geregeld rond de vissersboten zwemmen en in plaats van zelf op tonijn te jagen, zullen ze wachten tot de vissers de tonijn hebben gevangen en onder de boot zwemmen om de tonijn van de haak te stelen. Ik zag foto's van de vissers die alleen maar de overgebleven kop van de tonijn uit de diepte bovenhaalden.
Duiken en jagen op tonijn kost energie; dus vermoedelijk bespaart wachten op de vissers om ze te vangen, de orka's veel werk.
De orkapod was niet onze vaste groep met de geïdentificeerde orka's „Camorro" en „Matriarchin", maar de groep orka's uit Barbate. Katharina en José, firmm's zeebioloog, denken dat er voor de orka's verschillende redenen kunnen zijn om in september te komen eten. Het was altijd dezelfde groep op alle drie de tochten en ze waren lang onder water, wat hoogstwaarschijnlijk komt doordat ze daar waren om te eten, en er waren hoofdzakelijk vrouwtjes met hun jongen. Dus misschien waren ze de jongen aan het leren hoe ze op tonijn moesten jagen in „la Baja" en leerden ze hen de kneepjes van het vak en hoe ze de vissers in hun voordeel konden gebruiken om het voedsel te vinden dat ze nodig hebben, zonder veel van hun eigen energie te verspillen. De jongen bleven dicht bij de volwassenen en we zagen zelfs één orka met tonijn in zijn bek.
Een andere mogelijkheid is dat er in juli en augustus genoeg voedsel beschikbaar was geweest in de buurt van Barbate; daarom werden ze niet zo vaak gespot dit jaar. Dus mogelijk keerden ze nu terug, omdat er elders niet genoeg voedsel was; daarom zochten ze de hulp van de vissers.
Geen van de bezoekers op de boot wist dat we de orka's zouden vinden; dus toen we de onderwater bergketen op alle drie de dagen naderden en
raakten de mensen heel opgewonden en er steeg gemompel op onder de gasten over wat we zouden kunnen zien. En toen waren ze daar, het opvallende zwart-witte patroon, de rugvinnen en de ronde blaaswolk - de uitademing van deze ongelooflijke wezens. Zoals altijd was het een prachtig schouwspel om deze majestueuze, intelligente dieren in hun natuurlijke omgeving te zien en een absoluut voorrecht om even een kijkje in hun wereld te mogen nemen. Dank u wel.
