De zee is leven
door Sonja Van Den Bossche
Tekst: Sevi Golinvaux; Foto's : CEAR
In dit artikel zullen we iets minder over zoogdieren praten, maar meer over de zee en mensen. We zullen zien hoe de zee de mensen die op de verschillende continenten wonen, voortdurend met elkaar verbindt. Hier, in Tarifa, worden we er elke dag mee geconfronteerd, omdat we boten van over de hele wereld de Straat van Gibraltar zien nemen.
Zoals jullie waarschijnlijk wel weten, zijn de mensen sinds het begin van de mensheid eigenlijk nomaden, die constant migreren om te overleven. En pas vanaf het einde van de laatste ijstijd (ongeveer 12.000 jaar vóór Christus), toen het klimaat de landbouw mogelijk maakte, zijn groepen mensen zich op verschillende plaatsen beginnen te vestigen. Hieruit ontstonden steden en beschavingen, hiërarchisch met koningen, farao’s en andere machtige keizers … tot op de dag van vandaag.
Ondanks deze nederzetting zijn de mensen om diverse redenen door de hele wereld blijven trekken: sommigen om de wereldhandel te vergemakkelijken door middel van de karavanen, zoals de zijderoutes en de scheepvaartroutes in de oceanen, anderen om rijk te worden en elders goud en grondstoffen te vinden om mee naar huis te nemen, zoals de Europese kolonisten, anderen ontvluchten oorlogen of onhoudbare klimaatomstandigheden of zoeken nog een veiliger land, omdat ze uit hun huis verdreven zijn, zoals nu de verbannen Palestijnen, Soudanezen, Rohingya, Tibetanen, enz. Nog anderen emigreren om hun levenskwaliteit te verbeteren, zoals de Noord-Europeanen die de zon komen opzoeken in het zuiden van Europa.
Behalve misschien voor de migraties binnen de Schengenlanden, zijn het merendeel van de migraties echte avonturen naar een onbekende wereld. Afhankelijk van de situatie, over land of over zee, is de reis bezaaid met gevaren: de dorst, de honger, de vermoeidheid, de klimaten, de ziekten, maar ook de diefstallen, de aanvallen, de arrestaties, de moorden, het verraad, … en ga zo maar door. Velen komen nooit op de bestemming aan, zijn dood of vermist. De overlevende migranten die voet zetten op hun ontvangstland, hebben onder andere moed, doorzettingsvermogen, fysieke en mentale kracht, wilskracht en durf moeten tonen.
Kwaliteiten die Katharina goed kent, want ze heeft ze aan de dag moeten leggen om haar droom te verwezenlijken om hier als buitenlandse een stichting voor de bescherming van de zeezoogdieren op te richten. Ze is dus niet ongevoelig gebleven voor de vraag van Marta van het CEAR-centrum om een groep vluchtelingen een observatietocht met ons te laten maken in de Straat.
En dus hebben we die 27ste september de eer gehad om een groep van 23 overlevenden, thans vluchtelingen in Spanje, op onze boot te verwelkomen. 23 Jonge mensen die hun leven hebben gewaagd tijdens een gevaarlijke overtocht tussen Oost-Afrika en de Canarische Eilanden, om aan een ramp te ontsnappen en ergens anders weer een leven op te bouwen. Deze oversteek via de zee is een traumatische ervaring: de angst, de stress voor zij die niet kunnen zwemmen, de paniek en vaak ook de dood, … Jullie hebben zeker al beelden van deze overbeladen boten in de media gezien.
Sommigen hebben toegegeven dat ze tijd nodig hebben gehad, alvorens de moed te vinden om weer op een boot te stappen. Anderen zijn gewoonweg niet gekomen. Na een infosessie met een mix van Frans, Engels en Spaans en vertaald in het Wolof en Bambara … en het uitdelen van windjacks, gingen we rond 10 u 30 aan boord van de firmm Vision voor een trip van twee uur.
Aan boord heeft de sfeer niets te maken met de toeristische groepsexcursies. Uiteraard is het doel niet hetzelfde: 7 of 8 maanden na de traumatische ervaring van de oversteek voor het eerst opnieuw aan boord van een schip gaan, is een uitdaging.
Ik ben hun gids, maar ik observeer ze ook … en ik merk veel vriendschap, trots, selfies en foto’s in overvloed, veel gelach en plezier, drukte en ook solidariteit met zij die minder op hun gemak zijn. Een aangename, zeer menselijke stemming.
Wat de walvisachtigen betreft, de tuimelaars missen de afspraak niet; ze zijn talrijk en erg actief. Ze bieden ons sprongen en acrobatische toeren … tot groot jolijt van iedereen. We zien er zelfs vóór een groot vrachtschip springen. Algeheel enthousiasme! Dan is het de beurt aan de grienden. Eerst van een afstand; daarna komt de groep van Fernando dichterbij en we slaan ze gade naast de boot. Het doet altijd iets met een mens om zo dicht bij een dolfijn van 6 meter te zijn, zijn grote, zwarte kop uit het water te zien komen en het spuitgat te zien opengaan om uit te ademen met een lange PSHHHH!!!
Eén van de gasten komt me fier foto’s tonen, waarop hij met zijn collega’s aan het vissen is. Hier is een visser uit Senegal, blij om weer op zee te zijn; hij gaat uit het dak tijdens de 2 uur durende trip! Op de terugweg geeft hij een uitgebreide en heel nauwkeurige demonstratie van de gebaren en bewegingen die hij op zijn boot maakt, als hij vist. Uitgevoerd op het dek, volledig uit het verband, lijkt het op een soort dans of vechtkunst! We worden allemaal meegesleept.
Op andere gezichten kan ik de ongerustheid zien; sommige ogen lijken op het hoogste niveau van waakzaamheid. Dus maken we grapjes om de sfeer te ontspannen … en dat lukt uiteindelijk. Sommigen zijn een beetje zeeziek, maar kunnen het aan. Enkele kerels staan op de boeg tijdens de terugreis; ze stellen zich hun gastland voor, terwijl ze ernaartoe varen, voor de tweede keer … Waar denken ze aan? Hun route? Hun familie? Hun toekomst?
Op de terugweg, bij de ingang van de haven, als we voorbij de rode boot van de Salvamento Marítimo komen, doet het zien hiervan één van de jongeren een beetje panikeren … ongetwijfeld herinneringen aan de overtocht die weer naar boven komen. Onmiddellijk komen 3 andere mannen hem geruststellen en met hem lachen. Er is een mooie solidariteit tussen hen.
Na de ontscheping komt iedereen zijn windjack teruggeven en daar eindigt ook onze ontmoeting met deze overlevenden. „Hartelijk dank.” „Het was goed.” Ik kom nooit meer terug (zij die zeeziek zijn geweest)” „Tot ziens, bedankt.” …
Ze keren weer terug naar het busstation en wij schepen in met een nieuwe groep toeristen voor een normale observatietocht.
Het was een soort pauze in onze dagelijkse sleur, hier in de supertoeristische stad Tarifa. Een kort contact met een andere realiteit van de Straat van Gibraltar, zo dichtbij en tegelijkertijd zo ver weg, want vaak verborgen. Een verrijkende ervaring. Het verwarmt mijn hart betrokken te zijn bij de verbinding van deze twee werelden door middel van de zee.
Bedankt, zee, altijd zo gul en vrijgevig…
