Tekst: Andrea Stampfli; Foto's: Christine Schmid en Thomas Brückmann
De jaarlijkse firmm-ontmoeting speelt zich af onder een heel bijzonder gesternte. De stichting viert dit jaar haar 20-jarig bestaan! Daarom zijn ook heel veel mensen opgedaagd, om dit jubileum samen te vieren en het jarenlange werk van firmm te eren.
Kort na 17.00 uur begroet Katharina de talrijk opgekomen walvis- en dolfijnvrienden op de 20ste firmm-bijeenkomst. Ze heet vooral de leden van de stichtingsraad en de gasten die van ver zijn gekomen (Duitsland, Frankrijk, Italië en Spanje) welkom. Ook dit jaar zijn Jörn Selling, de bioloog van firmm, evenals drie andere Duitstalige medewerksters speciaal vanuit Spanje aangekomen. De bootbemanning stuurt een warme groet uit Tarifa.
Daarna heet ook stichtingsraadslid Samuel Notz alle aanwezigen welkom en licht het verdere verloop van de ontmoeting toe. Hij vertelt hoe hij destijds moest gniffelen, toen zijn moeder, Katharina, hem in 1998 vertelde over haar voornemen om in Tarifa iets op te richten voor de bescherming van de walvissen en dolfijnen. Maar hij denkt dat hij uiterlijk bij de uitreiking van de eredoctoraatstitel van de Universiteit van Bazel aan Katharina, het lachen nu maar achterwege heeft gelaten.
Een korte film laat iedereen meeleven met de uitreiking van de eredoctoraatstitel aan Katharina en dus een onbeschrijflijk moment. Alle mensen in de zaal applaudisseren. Dat Katharina’s eerbetoon plaatsvond tussen dat van Roger Federer en de president van de Nationale Bank, bewijst hoe fantastisch haar werk is!
Toekenning van de eredoctoraatstitel van de Universiteit van Bazel - Prof. Dr. Patricia Holm
Ook mevrouw Prof. Dr. Patricia Holm laat de kans niet voorbijgaan om – ondanks een volle agenda – tijdens de firmm-meeting persoonlijk nader te informeren over de toekenning van de eredoctoraatstitel aan Katharina.
De verlening van de eredoctoraatstitel van de Universiteit van Bazel vindt altijd eenmaal per jaar plaats en wel telkens op de laatste vrijdag in november. De titel wordt alleen toegekend, als ten minste 2/3 van de leden van de respectievelijke faculteit zich daarvoor verklaren. Meestal worden er slechts één tot drie eredoctoraatstitels per jaar toegewezen aan de voorgestelde personen. Omdat het allesbehalve gewoon is om deze onderscheiding te krijgen, is mevrouw Prof. Dr. Holm dus erg trots.
De Universiteit van Bazel werd gesticht in 1460 en is daarmee de oudste universiteit van Zwitserland. Oorspronkelijk bestond de universiteit uit de Faculteiten Theologie, Rechten, Geneeskunde en Letteren. Later zijn daar dan nog de Faculteit Wijsbegeerte en Natuurwetenschappen, de Faculteit Economische Wetenschappen en de Faculteit Psychologie bijgekomen.
De „Dies Academicus” geniet een zeer hoog aanzien in Bazel en volgt nog steeds een zeer traditioneel verloop. In traditionele gewaden en stola’s in de kleur van de respectievelijke faculteit trekt het professorenkorps van de universiteit in stoet door de stad naar de Martinskirche, die al goedgevuld is met uitgenodigde gasten en toeschouwers.
Daar volgde dan ook de erepromotie van Katharina Heyer tot eredoctor van de Faculteit Natuurwetenschappen van de Universiteit van Bazel door de decaan Martin Spiess. Er moet ook worden vermeld dat Katharina unaniem werd gekozen door het college.
Mevrouw Prof. Dr. Holm leest het volledige eerbetoon voor. Ze bedankt Katharina nogmaals hartelijk voor het gepresteerde werk en sluit haar lezing af met de woorden „Katharina, je hebt het echt verdiend.”
Baai van Algeciras, SABA (Systeem voor het afmeren van schepen in de Baai van Algeciras) – Jörn Selling, zeebioloog van firmm uit Tarifa
Jörn vertelt ons eerst iets over de historische ontwikkeling van de Baai van Gibraltar. Hij wil daarmee aantonen dat niet alleen het industriële gebruik, maar ook het verleden een streek kan opwaarderen en ze beschermenswaardig kan maken.
De Baai van Gibraltar ligt niet ver van Tarifa. Met behulp van kaarten laat Jörn zien hoe de baai eruitzag tijdens de ijstijd. Toen was de zeespiegel veel lager en in plaats van de zee liep een grote rivier door de huidige baai naar het binnenland. De beroemde Gorhamgrotten onder de Rots van Gibraltar waren nog ver van de kust verwijderd en dienden als woning voor de neanderthalers. Daar werden ook botten van dolfijnen gevonden, wat erop wijst, dat neanderthalers op dolfijnen joegen of althans gestrande dieren aten.
Daarna werd de regio door de eerste Libische cultuur, de Tartessiaanse, gekoloniseerd. Ze verdween in 500 v. Chr. plotseling van het toneel. Hun tempels, die vaak in de moerassen zijn gelegen, hebben ze verzegeld. En zo werden veel tijdsporen bewaard.
De filterende moeraszones langs de kust van Algeciras bleven zoveel mogelijk onaangeroerd tot in de late jaren 60. Als gevolg van de toenemende industrialisering vanaf de jaren 70 verdwenen duinen, brakwatergebieden en moerassen. Ongeplande droogleggingen en aanvullingen leidden tot een fout geplande stadsontwikkeling.
Alleen dankzij kleine boeren, die zich verzetten en met veel passie vechten om hun gronden, is er verder nog een onbeschermd stukje langs de Río Palmones. Het staat echter gepland om ook nog de laatste vrije percelen te bebouwen.
De vegetatie langs de kust bestaat uit de inheemse Europese zeegrasvelden, die de zeebodem en dus ook de stranden stabiliseren. Bovendien filteren en zuiveren ze het water en bieden ze een leefsysteem en bescherming aan ontelbare levende organismen. Ze zijn van onschatbare waarde. Terwijl Posidonia oceanica (=Neptunusgras) in de hoogte groeit en zich daar duizendjarige „koraalriffen” vormen, vormt Cymodocea nodosa (=zeegras) tapijten met een terrasachtige structuur. Daar zou bijv. ook kunnen worden gesnorkeld en zo inkomsten gegenereerd. De waarde van een hectare zeegrasweide langs de Andalusische kust wordt voor visserij en toerisme geschat op € 40.000 euro. Maar de grond wordt beschadigd door de steeds talrijkere verankeringen. Wanneer een schip zijn anker uitgooit, sleept het het eerst over lange afstand over de bodem, tot het anker er zich ook in vastgrijpt. Daardoor ontstaan enorme scheuren dwars door de weiden. Wat overblijft, is omgewoelde grond en schade.
Naast talrijke kleinere dieren leeft ook de gewone dolfijn in de baai. Sinds 2003 wordt het bestand van de gewone dolfijn op de Rode Lijst van de met uitsterven bedreigde diersoorten geclassificeerd als bedreigd in de Middellandse Zee. Met de beschadiging van de zeegrasvelden wordt de dolfijnen ook het leefsysteem ontnomen. Er is gebrek aan voedsel. Jörn heeft van de vissers gehoord dat er vroeger vinvissen in de baai hebben gezwommen om krill te eten. Vandaag gebeurt dat niet meer.
Volgens Katharina waren de gewone dolfijnen bij de oprichting van de stichting (1998) nog talrijk te vinden. 10 jaar lang is firmm, wanneer een trip in Tarifa niet mogelijk was, met de kleine boten naar de baai gevaren. Na een pauze sinds 2014 is firmm vorig jaar weer in de baai uitgevaren.
Uit ervaringen tijdens de tocht leerden we dat de dolfijnen van de baai dringend hulp nodig hebben. Het is nog geen tijd om stil te zitten na de successen tot nu toe.
Hoe kan de situatie van de dolfijnen dus worden verbeterd? Hoewel door de oude rivierdalen Guadarranque en Palmones een wateruitwisseling plaatsvindt, ontbreken eigenlijk de draslanden, die het water filteren. De gebieden werden daarenboven vaak opgehoogd met giftig afval. Wat overblijft, zijn nog de zeegrasweiden langs de kusten, die het beschermen en ontlasten waard zijn. Een eerste aanzet hiertoe is reeds gegeven: het gebied werd door de EU als belangrijk voor het herstel van natuurlijke habitats en door de Spaanse wetgeving als „in hoge mate bijdragend tot de instandhouding of het herstel van de diverse leefgebieden in hun natuurlijke omgeving” uitgeroepen, zodat er een verplichting bestaat om de plaatsen te beschermen tegen beschadiging. Maar wat in de zee gebeurt, moet worden aangepakt, omdat het meestal niemand interesseert. Het verbieden van de grote olietankers, de raffinaderijen en overige vrachtschepen is geen realistische oplossing. Er kunnen echter alternatieve ankermogelijkheden voor de schepen worden afgebakend. Een ideale optie zou de Australische schroef zijn. Ze wordt stevig verankerd in de grond. Boeien signaleren dan de ketting en voorkomen dat ze op de bodem heen en weer beweegt. Zo kunnen de schepen gemakkelijk aanmeren. Ook betonblokken, die worden neergelaten, kunnen voor dit doel worden gebruikt. Hiervoor zou zeker een beton van goede kwaliteit moeten worden aangewend (bijv. zoals de oude Romeinen dit deden), zodat er geen gifstoffen worden afgegeven. Jörn heeft al de eerste berekeningen gemaakt van de grootte van zo’n betonblok voor de kolossale vrachtschepen. Er zou misschien ook een dienst met kleine schepen nodig zijn, die helpen bij het aanleggen aan de boeien. Dit zou beslist een goede aanzet tot een oplossing zijn. In andere havens werd reeds vastgesteld hoe goed het zeegras zich heeft hersteld rond de betonblokken.
Dat alles staat echter nog in de kinderschoenen. Er is nog veel onderzoekswerk nodig. Vragen als: „Hoe lang zijn de ketens? Verwisselbare kettingschakels? Materiaal? Aanpak? Hoe precies vorm geven aan project?, enz.” moeten nog altijd worden opgelost.
Een huidig voordeel is dat de haven moet worden uitgebreid. De EU eist in dit geval een vergoeding voor de daardoor ontstane schade. Met alternatieve ankermogelijkheden zouden we de op de Rode Lijst staande gewone dolfijnen kunnen beschermen en het visbestand voor de vissers en de dolfijnen doen toenemen door een betere waterkwaliteit (zeegras filtert). firmm zou van start moeten gaan en financieren. Onderwateropnames zou de EU kunnen bekostigen. Daarna zou de financiering kunnen worden gegarandeerd door de 3 grootste organisaties in de haven.
Ooit was er in de Baai van Algeciras een ongelooflijk rijke dierenwereld. Ondanks alle vervuiling en teloorgang in de afgelopen jaren is het een wonder dat de dolfijnen nog steeds in de baai zijn. Vandaar rijst toch de vraag of firmm energie en geld moet investeren in de dolfijnen van de baai. Het project staat nog helemaal in de beginfase.
www.firmm.education - Thomas Brückmann
firmm-education - Waarom eigenlijk 2 websites?
In de afgelopen jaren hebben veel studenten en walvis- en dolfijnvrienden zeer informatieve en met veel liefde en toewijding geschreven dissertaties, voordrachten, enz. rondom het thema zeebewoners en hun bescherming gemaakt. Deze werken moesten voor alle geïnteresseerden toegankelijk zijn.
De webstek is in 5 delen ingedeeld. Onder het gedeelte „education” schuilen 11 themapagina’s, waaronder telkens informatie, tips en links naar andere sociale media over het respectievelijke onderwerp te vinden zijn.
Ook over het topic „Wat kan ik doen? Hoe kan ik helpen?” zijn er tips en suggesties op de site.
Voorstelling van de stichtingsraad, het medewerkersteam en de vrijwilligers in het seizoen 2017 – Katharina Heyer
Katharina bedankt de stichtingsraad, alle medewerk(st)ers, alle vrijwillig(st)ers en iedereen die heeft bijgedragen tot een succesvol seizoen 2017 voor het geleverde werk.
In het bijzonder vermeldt ze de ontwikkeling en het belang van de website www.firmm.org, die 9 % meer kliks en 7 % meer vaste bezoekers uit verschillende landen vertoonde. Ook de nieuwsbrief verheugt zich met 10.000 Duitse, 2.000 Engelse en 250 Spaanse verzonden exemplaren in een steeds grotere populariteit.
De laatste trip vond dit jaar plaats op 5 november 2017.
Sketch „Een vrijwilligersdag bij firmm” – Adna en Daniel
Adna en Daniel vrolijkten de avond op met hun heel grappige sketch „Een vrijwilligersdag bij firmm“. Er werd veel geknikt, gelachen en uiteindelijk geklapt in de zaal!
Terugblik op het seizoen 2017 – Katharina Heyer
Na een pauze met fijne kost te kiezen uit cannelloni, soep, salade of kaasschotel en een dessert aangeboden als jubileumgeschenk, ging het verder met de terugblik op het afgelopen seizoen.
Katharina begint het overzicht met een lied (Whale Tidings, Silent Gale), waarin de vrouwtjespotvis „Mondrino” tot ons spreekt.
Daarna legt Katharina iedereen nog eens uit waar Tarifa ligt, welke feiten Tarifa zo speciaal maken, waar firmm haar kantoren, enz. heeft en wat met het onderzoek kon worden bereikt (onder andere dat de nieuwe vaarlinie niet werd vergund).
Ondanks meer dan 3 maanden wind (in totaal 97 dagen zonder tocht) en dankzij de grote boten konden in het jaar 2017 weer meer toeristen (27.830) met firmm uitvaren. 228 „Studis” namen deel aan een weekcursus. Zo kon het peil van de vorige jaren opnieuw worden bereikt. Ongeveer 1.500 „charlas” in verschillende talen werden gehouden door de vrijwillig(st)ers.
Er werden 706 griend-, 375 grote tuimelaar-, 249 gestreepte dolfijn-, 98 gewone dolfijn-, 197 potvis-, 53 orka- en 25 vinviswaarnemingen gedaan. Er waren dus na het recordjaar 2014 wat betreft het aantal potvissen, alweer een beetje minder potvissen. Het iets lagere aantal orkawaarnemingen in vergelijking met vorig jaar is zeker ook te wijten aan het slechte weer.
In het jaar 2017 werden 400 adopties afgehandeld, waarbij baby Wilson nog steeds verreweg het populairste is.
Conclusie: er waren wel minder trips, maar dankzij de grotere boot konden er ook meer mensen worden vervoerd, wat toch ook de bedoeling van de boot was (minder tours=minder verstoring). Katharina toont ons foto’s en films uit het seizoen 2017 van alle dieren.
20-jarig jublileum - Katharina Heyer
Al 20 jaar is er nu een kantoor van firmm in de oude binnenstad van Tarifa. Uit een oude, verrookte bar is het eerste filiaal in Tarifa ontstaan. Aanvankelijk vonden de „charlas” plaats in een vochtige kelder of in de steeg vóór het bureau. Daarna werden containers gekocht. Zo ontstonden een ander kantoor en „charla”-ruimtes in de haven. Vandaar werd firmm echter verjaagd. Eerst nog naar een andere locatie aan het strand en vervolgens werden de containers na herhaaldelijke aangiftes door derden helemaal verboden door het stadsbestuur. In nood huurde firmm het aan de haven gelegen „Centro”. Het moest ook grondig worden gerenoveerd en is momenteel zelfs toegankelijk voor rolstoelgebruikers. Het dient nu vooral als lezingzaal voor de cursisten en de studenten van de Universiteit van Bazel. Prof. Senn had daar al met veel passie lesgegeven aan studenten. Hij was medeoprichter van de stichting en toonde onder andere hoe firmm onderzoek moet verrichten.
Het onderzoek van firmm moet de gebieden „Biodiversiteitsonderzoek”, „Foto-identificatie”, „Kaarten maken” en „Planktononderzoek” omvatten.
Katharina toont een film van Tom Forster uit het jaar 2002. Behalve dat je aan de hand van de kwaliteit van de film kunt zien hoeveel tijd er sindsdien is vervlogen, kun je in de film ook nog meer dan 3 m grote tonijnen zien. Tegenwoordig worden ze hooguit nog 2 m groot.
Hierna stelt Katharina de firmm-boten van de afgelopen 20 jaar voor. Het begon allemaal in het jaar 1998 met een Zodiac. Daarna, in het jaar 1999, volgde de „Fundación firmm” met 12 zitplaatsen. Nadat een brandaanslag de motor had vernield, belemmerden voortdurende storingen de trips. Later, in het jaar 2006, kwam er met de „firmm UNO” een zeer snelle boot, die 24 personen kon transporteren. Helaas was hij niet alleen rap, maar na de tours was iedereen vaak ook kletsnat! Dus volgde in 2008 de „firmm Spirit” met 63 plaatsen en in het jaar 2009 de „Fly Blue”. De „Fly Blue” was erg geliefd. De kapitein moest echter zonder uitzicht varen, omdat alle mensen vóór zijn vensters stonden. Sinds 2016 is daarom behalve de „firmm Spirit” ook de „firmm VISION” in gebruik. Hij heeft onderwater vensters, biedt plaats aan 116 passagiers (2 rolstoelplaatsen) en werd speciaal ontworpen voor de noden van firmm.
Tussen de presentatie van de boten toont Katharina ons telkens weer films en foto’s. Ze documenteren indrukwekkende belevenissen, zoals bijv. de doodgeboorte van een grindwalvis en hoe de moeder eerst haar en vervolgens de hele boot de doodgeboren baby had getoond. Hoe potvissen in een „margriet-formatie” samen met verschillende grienden actief meevoelden met de rouw.
Daarnaast kwam in het jaar 2009 met ‘The Last Giants’ een 90 minuten durende documentaire in de bioscopen, die werd gedraaid door Daniele Grieco met Duitse sponsorgelden en in première ging in Berlijn.
Er volgden verschillende optredens van Katharina op de Zwitserse televisie, onder andere in „Reporter”, „Horizonte”, „10vor10″, „Aeschbacher” en „Brisant” (Duitse televisie).
Op 1 april 2012 opende het grote havenlokaal en de „charlas” konden nu daar worden gegeven. Er werden in die 20 jaar zowat 17.000 „charlas” gehouden, door 32 vrijwillig(st)ers voor 293.000 toeristen!
Ook andere projecten werden aangegaan. In Marokko moest een dolfijnenopvangcentrum ontstaan. Ondanks veel inspanningen, veel passie, talloze plannen, zeer dure studies en veel geïnvesteerde energie sprong het project definitief af in het jaar 2014. ACCOBAMS heeft de import van grote tuimelaars verboden. Omdat Marokko zelf geen dolfinaria heeft, had de vestigingsplaats dus geen zin meer.
Katharina toont ons meer films over een potvisparing in het jaar 2013, over de ervaringen van een grootvader en zijn kleindochter in het jaar 2014 tijdens een cursus en een firmm-film van Sebastian Kanzler, eveneens uit het jaar 2014.
Ook in het jaar 2014 kon Ran Levy de film ‘Fashion Designer for Whales’ op de Faeröereilanden in diverse scholen vertonen. Zo konden de kinderen, daar waar walvissen nog meedogenloos worden gedood, gesensibiliseerd en een heel andere kant van de grienden worden getoond.
In het jaar 2015 werden op één dag 250 grindwalvissen gedood op de Faeröereilanden. Ook firmm nam met een film van Sebastian Kanzler deel aan de Stand Up-actie van Sea Shepherd.
Daarna toont Katharina andere prachtige foto’s van dieren die we kennen.
Dit werd gevolgd door het tijdperk van de drones: een dronefilm over een potvis uit het jaar 2016, uit het jaar 2017 door Sebastian Kanzler, de films „Vinvissen” en „Laatste trip op 5 november 2017″ en de dronefilm „Afscheid nemen van Tarifa en de zee”.
Nadien dankt Katharina nog allerhande media die in het afgelopen jaar over firmm hebben geïnformeerd en verschillende mensen die firmm hebben ondersteund met dienstverlening en giften in natura of ook anderszins.
De volgende 21ste firmm-ontmoeting heeft plaats op 16 februari 2019.
Op deze manier loopt ook de jubileumbijeenkomst ter gelegenheid van het 20-jarig bestaan van firmm om 21:30 ten einde. Katharina bedankt iedereen voor zijn komst en wenst allen een goede thuisreis toe.
