De walvissen in de Straat van Gibraltar

In de Straat van Gibraltar kunnen we vrij geregeld zeven soorten walvissen observeren. Sommige zijn zeer actief en komen heel dicht bij onze boot. Andere zwemmen gewoon maar kalm voorbij.

wissenswerte Infos vor/während der Ausfahrt

Leer meer over de individuele soorten

Voor ons zijn de walvissen en dolfijnen elke dag een fantastische ervaring en we varen graag naar hen uit. We mogen echter niet vergeten dat er veel gevaren zijn voor de dieren. Op de tochten informeren we onze bezoekers hierover, want de grootste bedreiging voor de walvissen zijn wij, mensen.

Klik op de individuele soorten en leer meer over de dieren.

Gewone dolfijn

Gewöhnliche Delfine

Gewone dolfijnen kan je gemakkelijk aan hun patroon herkennen: stel je een liggende 8 voor, vooraan geel en achteraan grijs; de cape onder de rugvin vormt daardoor een V.

Vaak zijn gewone dolfijnen in grote groepen op weg, maar ze houden doorgaans afstand tot onze boten. Het is de kleinste soort die we in de Straat kunnen waarnemen. Met een lengte tussen 1,70 m en 2,30 m zijn deze dieren gemiddeld ongeveer zo lang als een deur hoog is. Klein, maar dapper! Met een topsnelheid van 65 km/u behoren ze tot de snelste dolfijnen. Ze kunnen hun adem maximaal 8 minuten inhouden en circa 200 m diep duiken.

Gewone dolfijnen worden in het Duits ook „Gemeine Delfine” genoemd en toch zijn ze helemaal niet zo gemeen… „Gemein” (zoals in „allgemein“) is alleen maar een ander woord voor gewoon; dit type kwam vroeger overal voor in warmere wateren. Thans is deze soort in de Middellandse Zee echter sterk bedreigd. Waarom? Moeders en jonge dieren verblijven graag in kuststreken, omdat ze daar veilig zijn voor haaien. Maar dicht bij de kusten zijn ook wij, mensen, zeer actief: afvalwater, scheepvaart en visvangst verwoesten de habitat van de dieren en maken hun voedsel schaars.

Gestreepte dolfijn

Gestreifter Delfin

De naam gestreepte dolfijn (of liever gezegd blauw-witte dolfijn) verraadt al, waarop we bij deze soort moeten letten: op de blauwachtige strepen aan de zijkant. Omdat ze vaak samen met gewone dolfijnen onderweg zijn, is het belangrijk het onderscheid te kennen. Want in grootte verschillen ze maar weinig. Gestreepte dolfijnen worden met 1,80 m tot 2,50 m nauwelijks groter dan de gewone dolfijnen.

Gestreepte dolfijnen kunnen tot 10 minuten en 200 m diep duiken. Ook zij zijn met een topsnelheid van 65 km/u zeer snelle zwemmers. Bovendien zijn ze erg actief: we zien ze dikwijls surfen op de boeggolven vóór containerschepen, jagen of springen. Tot walvisobservatieboten houden ze gewoonlijk echter een beetje afstand.

Vanaf eind juli zijn gestreepte dolfijnen in zeer grote scholen op weg – dit kunnen verscheidene honderden dieren zijn. Jongen zijn er ook altijd bij. Maar aangezien ze bij de geboorte al bijna half zo groot als de volwassen dieren, zijn de baby’s helemaal niet zo gemakkelijk te vinden.

Grote tuimelaar

Große Tümmler in Freiheit

Grote tuimelaars vind je in alle oceanen van de wereld en naargelang de habitat verschillen ze in grootte en kleur. In de Straat van Gibraltar worden ze ongeveer 3 meter lang, hebben ze een donkere cape, lichtgrijze zijkanten en een lichte buik. Met een maximumsnelheid van 35 km/u behoren ze niet tot de snelste zwemmers, maar ze bereiken duikdieptes van 300 m en houden het bovendien tot 20 minuten vol zonder adem te halen.

Grote tuimelaars leiden vaak een droevig leven in dolfinaria. Tot vandaag worden er daarvoor jaarlijks nog veel dieren gevangen. Ook al lijken ze altijd te glimlachen, het is een zwaar lot voor de dieren. Slechts weinige van hen overleven de stress van de scheiding van hun familie, het transport en het verblijf in veel te kleine chloorbaden. Tot nu toe konden de dolfijnen niet met succes worden gekweekt in dolfinaria; in sommige landen is dit ook weer verboden.

Tijdens onze tochten in de Straat vergezellen we deze krachtige zwemmers vaak een tijdje. Daarbij merken we heel goed hoeveel ruimte deze dieren eigenlijk nodig hebben en dat ze niet thuishoren in een dolfinarium.

Grindwalvis

Grindwal

Grienden zijn gemakkelijk te herkennen aan hun ronde kop – hun wetenschappelijke naam Globicephala melas betekent ook zwarte, bolvormige kop. Een andere naam voor grindwalvis in het Duits en Engels is „Pilotwal” en ‘pilot whale’. Deze naam verwijst naar het feit dat de school wordt aangevoerd door een leiddier (de piloot). De rest volgt blindelings. Zo komt het helaas steeds weer tot massastrandingen.

Grindwalvissen kunnen hun adem 20 minuten lang inhouden en meer dan 800 m diep duiken. Ze behoren wel tot de familie van de dolfijnen, maar zijn met een lengte van 4-7 m al heel groot. Hoewel ze topsnelheden van 35 km/u halen, zwemmen ze meestal vrij rustig … tenzij de orka’s in de Straat zijn. In de eerste weken trekken de grienden zich weliswaar terug in de Middellandse Zee, maar daarna keren ze in grotere scholen weer terug. Enkele keren konden we zelfs gadeslaan hoe ze de veel grotere orka’s uit de Straat verdreven.

Sommige grindwalvissen kennen de boten van firmm intussen zo goed dat ze ze met vertrouwen benaderen. Ze tonen ons trots hun nakomelingen en bekijken ons ook nieuwsgierig en geïnteresseerd.

In de Straat van Gibraltar zien we dikwijls grienden met verwondingen. Het grootste gevaar voor de dieren is de sportvisserij. Hobbyvissers varen vaak roekeloos met hoge snelheid door een groep heen en verwonden de dieren met hun uitgeworpen hengelsnoeren. Soms wordt daarbij de hele rugvin afgescheurd.

Orka

Orca

Orka’s zijn met een lengte van 5,50 m tot 9,80 m de grootste dolfijnen. De families worden meestal geleid door een ouder vrouwtje. De mannetjes zijn gemakkelijk te herkennen aan hun hoge rugvin, die de dieren ook de naam zwaardwalvis opleverde. „Killerwal” (in het Duits) of ‘killer whale’ (in het Engels) is nog een andere naam voor deze soort. Hij komt voort uit het feit dat orka’s in sommige wereldstreken op andere zeezoogdieren jagen.

De orka’s in de Straat van Gibraltar hebben zich gespecialiseerd in tonijn. Orka’s kunnen wel tot 15 minuten en 250 m diep duiken, maar met een topsnelheid van 55 km/u kunnen ze niet wedijveren met de tonijnen, die tot 80 km/u halen. Daarom hebben de orka’s van de Straat een slimme tactiek ontwikkeld: ze liggen op de loer bij de tonijnvissers en halen de begeerde prooi ter waarde van verscheidene duizenden euro’s gewoon van de vishaak… Alleen de vissenkop blijft achter. De vissers proberen de fijnproevers natuurlijk weg te jagen, maar voor de orkakalveren betekent deze makkelijke prooi een hogere overlevingskans.

De tonijnbestanden in deze regio nemen echter steeds verder af. Tonijn is een populaire consumptievis en helaas al sterk overbevist. Daarbij komt dat de tonijn doorgaans op weg naar de paaigebieden wordt gevangen. Zo kunnen de dieren niet voor nakomelingen zorgen; er zijn nog minder tonijnen en daarom worden orkawaarnemingen ook steeds zeldzamer.

Potvis

Pottwal-Blasloch

Met een lengte tussen 11 m en 18 m is de potvis de grootste tandwalvis. In de Straat drijven de potvissen tussen twee duiktochten aan de oppervlakte en vullen hun bloed met zuurstof. Omdat het blaasgat van de potvissen zich linksvoor bevindt, hebben de dieren een schuine blaaswolk en kunnen we ze al van ver herkennen.

Hoelang kun jij je adem inhouden? Een potvis kan het 80 minuten! Bovendien kan hij tot 3.000 m diep duiken en haalt hij topsnelheden van 30 km/u.

Potvissen werden in het verleden sterk bejaagd. Er was veel vraag naar de spermaceti, een wasachtige vloeistof in de kop van de walvis. Daaruit werden kaarsen, lampolie, smeermiddelen en roestbescherming gemaakt. Tussen 1920 en 1960 waren er ook walvisvaartstations in de Straat van Gibraltar: één in de omgeving van Algeciras en één in Ceuta aan de Marokkaanse kant. Helaas neemt het aantal potvissen in het Middellandse Zeegebied nog steeds af; tegenwoordig zorgen vooral botsingen met schepen en de plasticvervuiling van de zeeën daarvoor. Eind februari 2018 strandde in de Spaanse Middellandse Zee een uitgehongerde potvis met in zijn maag meer dan 29 kg plastic zakken, touwen, visnetten, enzovoort. Tandwalvissen gaan eigenlijk doelgericht op prooidieren jagen. Daarom vrezen we dat ze niet meer genoeg voedsel zullen vinden en de honger hen ertoe zal aanzetten om alles te eten.

Vinvis

Finnwal-Blas

De vinvis is met een lengte van 18-22 m het op één na grootste dier ter wereld. Hij wordt enkel nog overtroffen door de blauwe vinvis, die tot 33 m lang kan worden.

Het is heel zeldzaam dat we tijdens een walvisobservatietocht een vinvis zien. We schatten dat er jaarlijks zo’n 90 dieren door de Straat zwemmen. Maar ze zijn snel, kunnen 450 m diep duiken en ongeveer 15 minuten onder water blijven. Als ze toch boven water komen, kunnen we ze gemakkelijk herkennen aan hun blaaswolk. Baleinwalvissen hebben twee blaasgaten; de blaaswolk wordt dus in twee wolken naar boven uitgestoten.

De meeste vinvissen die hierdoor zwemmen, brengen de zomer door in de Atlantische Oceaan en de winter in de Middellandse Zee. Er zijn echter ook enkele dieren die naar de zomer toe naar de Middellandse Zee zwemmen. We veronderstellen dat ze behoren tot een hier levende groep die bijna werd uitgeroeid door de walvisjacht.

Met een topsnelheid van 40 km/u speelde deze zeer snelle zwemmer nog geen rol in het begin van de walvisvaart. Pas met motorschepen werd er ook op vinvissen jacht gemaakt. Maar toen fel!

Met onze weinige waarnemingen kunnen we niet zeggen of hun populatie zich weer herstelt ondanks de vervuiling en overbevissing. We kunnen alleen maar hopen.

Hoe snel zijn dolfijnen in vergelijking met mensen?

Stel je voor dat zo snel zou kunnen zwemmen als een wereldkampioen. Zou je een dolfijn kunnen bijhouden? Wat zou er waarschijnlijk gebeuren, als een wereldkampioen zwemmen het opneemt tegen een gewone dolfijn?

  • Zou de wereldkampioen bijna net zo snel zijn als de dolfijn?
  • Of zou de wereldkampioen maar ongeveer half zo snel zijn als de dolfijn?
  • Of zou de dolfijn de wereldkampioen toch volledig overtreffen?

In de volgende video vind je de oplossing.

Duel: Wereldkampioen zwemmen tegen gewone dolfijn

firmm-tip

Wil je nog meer weten over de zeezoogdieren in de Straat van Gibraltar? In de algemene rubriek Walvissen en dolfijnen vind je gedetailleerde beschrijvingen met fotogalerijen, video’s, links naar blogberichten en onze adoptiedieren.